Tło historyczne

Zakon kawalerów mieczowych powstał w 1202 w Rydze w celu podboju ludów bałtyckich i ich chrystianizacji. W latach 30. XIII wieku jego mistrzem został Volquin. Zakon borykał się z problemami niedostatku funduszy, ludzi, a także złą reputacją. Kawalerowie mieczowi byli w kwestii terenów dzisiejszej Estonii skonfliktowani z papieżem i Świętym Cesarstwem Rzymskim, swymi największymi sprzymierzeńcami. Z końcem 1236 roku, gdy przybyli rycerze z Holsztynu, Volquin zażądał powierzenia mu dowodzenia w bitwach. Mistrz dowodził kampanią przy asyście księcia Pskowa, podejmując wyprawę na południe przeciwko pogańskiej Żmudzi. Wcześniej tego samego roku zakon otrzymał bullę papieską, obwieszczającą krucjatę przeciwko Żmudzi i Litwie.

Przebieg bitwy

Rycerze najechali na kilka osad Żmudzinów. Wracając na północ, natknęli się jednakże przy brodzie na ich grupę, zdeterminowaną do walki. Kawalerowie mieczowi nie chcieli podejmować ryzyka utraty koni poprzez utopienie ich w bagnach, a rycerze z Holsztyna odmówili walki pieszej, wymuszając rozbicie na noc obozowiska. Następnego ranka, w dzień św. Maurycego, główne siły pogan złożone ze Żmudzinów oraz Litwinów, prawdopodobnie pod dowództwem księcia Vykintasa, przybyły do obozu. Lekko opancerzone siły pogan zmusiły do ucieczki lżej opancerzonych zakonników, podczas gdy rycerze w pełnym rynsztunku, w tym i Volquin, polegli. Ci z rycerzy, którzy próbowali uciec do Rygi, rzekomo także zostali zabici przez pogan.

Dokładne miejsce bitwy pozostaje nieznane. Chronicum Livoniae napisana przez Hermanna de Wartberge mówi o bitwie na terram Sauleorum. Prawdopodobnie to okolice Szawli lub, co mniej prawdopodobne, miasteczko Vecsaule niedaleko Bowska, obecnie południowa Łotwa. Saule/Saulė oznacza Słońce w obydwu językach: litewskim i łotewskim.