Jakow Michajłowicz Swierdłow (ros. Яков Михайлович Свердлов, ur. 3 czerwca 1885, zm. 16 marca 1919) – jeden z przywódcówbolszewików, w latach 1917-1919 formalnie głowa państwa rosyjskiego.

Życiorys 

Urodził się w rodzinie żydowskiego rzemieślnika w Niżnym Nowogrodzie. Jego ojciec związany był z tajnymi organizacjami i jako grawer wykonał wiele fałszywych pieczęci, które posłużyły do podrobienia carskich dokumentów urzędowych. W 1902 Jakow Swierdłow wstąpił doSocjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji. Członek KC od 1912 (początkowo wybrany zaocznie). Zesłany w 1911 na Syberię zetknął się tam ze Stalinem. Był jednym z najbliższych współpracowników Lenina, który cenił sobie jego „ogromną, nieprawdopodobną wprost pamięć”. Przygotowywał rewolucję w 1905 roku. Po aresztowaniu w 1906 przebywał na zesłaniu do 1917. W Piotrogrodzie przygotował zamach naPałac Zimowy, będący początkiem rewolucji październikowej.

8 listopada 1917 po dymisji Kamieniewa został przewodniczącym Ogólnorosyjskiego Centralnego Komitetu Wykonawczego Rad. Do 16 marca 1919 był formalnie głową państwa rosyjskiego. Był jednym ze zwolenników podpisania pokoju z Niemcami (traktat brzeski) w marcu1918. W porozumieniu z Leninem zorganizował mord rodziny carskiej Mikołaja II w Jekaterynburgu: na polecenie Lenina przekazał lokalnym władzom bolszewickim na Uralu, że mają wolną rękę w postępowaniu wobec rodziny monarszej. Oznaczało to faktycznie przypieczętowanie wyroku śmierci. Wyrok wykonano 17 lipca 1918.

Swierdłow, chory na gruźlicę, zmarł w Orle podczas pandemii hiszpanki. Na jego cześć Jekaterynburg nazywano do upadku Związku Radzieckiego Swierdłowskiem.

Jego syn, Andriej, był jednym z funkcjonariuszy śledczych NKWD.