Piotr Aleksandrowicz Rumiancew hrabia 1744 (ros. Пётр Александрович Румянцев-Задунайский) (15 stycznia 1725 Moskwa – 19 grudnia 1796 Taszań, obecnie Pierejasław-Chmielnicki Ukraina), rosyjski generał-feldmarszałek 1770.

Życiorys

Syn współpracownika cara Piotra I. A. I Rumiancewa. Ponieważ imiona Rumiancewa wzięte zostały od panującego wówczas cara Piotra I, w którego towarzystwie często przebywała jego matka, plotki sugerowały, że młody Rumiancew jest synem cara z nieprawego łoża.

Od dzieciństwa w wojsku, w Gwardii Cesarskiej. Od 1740 oficer (początkowo podporucznik) i w czasie wojny ze Szwecją (1741-1743) walczył u boku ojca. Osobiście dostarczył carycy Elżbiecie tekst traktatu pokojowego w Åbo, który w 1743 roku podpisał jego ojciec Aleksander Iwanowicz Rumiancew, za co został mianowany pułkownikiem i wyznaczony na dowódcę pułku. W 1755 roku mianowany generałem majorem. Żołnierską sławę zdobył podczas wojny siedmioletniej (1756-1763), w czasie której dowodził brygadą w bitwie pod Groß-Jägersdorf (1757) oraz dywizją w bitwie pod Kunowicami (1759). W międzyczasie, w 1758 roku, mianowany generałem lejtnantem. W 1761 roku dowodząc korpusem oblegał twierdzę Kołobrzeg, którą zdobył, otwierając armiom rosyjskim drogę do Berlina. W 1762 roku awansował na generała piechoty. W latach 1764–1796 prezydent Kolegium Małorosyjskiego i generał-gubernator Małej Rosji, gdzie aktywnie prowadził politykę likwidacji autonomii Ukrainy, w 1783 wprowadził podatek od duszy. Podczas panowania carycy Katarzyny Piotr Rumiancew służył na stanowisku gubernatora Ukrainy (wcześniej gubernatorem Ukrainy był jego ojciec). Na tym stanowisku Rumiancew robił wszystko, co tylko możliwe, by zlikwidować wszelkie ślady autonomii władzy hetmańskiej i w pełni zintegrować ziemie ukraińskie z resztą imperium.

Gdy w 1768 roku wybuchła wojna rosyjsko-turecka, Rumiancew stanął na czele 2 Armii, w 1769 był dowódcą ekspedycji której celem było zdobycie twierdzy Azow. Od sierpnia 1769 dowódca 1 Armii. Następnie w lecie 1770 odniósł nad Turkami i Tatarami dwa znakomite zwycięstwa nad Largą i nad Kagułem, po których przeprawił się przez Dunaj i wkroczył na Wołoszczyznę rozbijając przeważające siły Turków. Sukcesy te przyniosły mu w 1774 stopień feldmarszałka i w 1775 honorowy przydomek do nazwiska „Zadunajski”. Gdy siły Rumiancewa dotarły w 1774 do miejscowości Szumen, nowy sułtan Abdülhamid I przeraził się i poprosił o pokój, który Rumiancew podpisał 21 lipca we wsi Küczük Kajnardży.

W tym momencie Romancew stał się najsławniejszym wodzem rosyjskim. Inni dowódcy, a w szczególności Grigorij Potiomkin, ogarnięci zazdrością starali się, by Rumiancew w przyszłości nie mógł znów dowodzić armią i wykazać się przez to swymi zdolnościami. Podczas kolejnej wojny z Turcją 1787-1791 dowodził 2 Armią i wszedł w konflikt z naczelnym dowódcą G. A Potiomkinenem. Rumiancew posądzał Potiomkina o rozmyślne ograniczanie dostaw dla jego armii. W wyniku konfliktu faktycznie został pozbawiony dowództwa i zrezygnował z dowodzenia armią.

W 1775 roku Sejm Rozbiorowy 1773-1775 nadał mu polski indygenat. Podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku początkowo wyznaczony został na naczelnego wodza sił rosyjskich, jednak na skutek choroby nie wyjeżdżał ze swej posiadłości i Rosjanami dowodził Suworow. Rumiancew podczas działań wojennych prowadzonych na terenie Rzeczypospolitej pozostał w Taszaniu, gdzie zmarł 19 grudnia 1796 roku, czyli dwa miesiące po śmierci carycy Katarzyny.

Działalność Rumiancewa jako wodza i dowódcy miała znaczący wpływ na sztukę wojenną II połowy XVIII wieku. Już w czasie wojny siedmioletniej był inicjatorem wprowadzenia głębokich szyków bojowych. Pierwszy wprowadził kolumny batalionowe w celu wykorzystania manewru na polu walki, zarówno w natarciu jak i obronie. Były stworzone lekkie bataliony działające w linii kolumn, co doprowadziło do powstania nowej taktyki. W czasie wojny 1768 – 74 celowo wprowadził zasadę decydującej bitwy, jako zasadniczej drogi odniesienia zwycięstwa. Wprowadził na polu walki czworobok, uderzenia frontalne i skrzydłowe, tworzenie i wykorzystywanie rezerw taktycznych, organizację współdziałania rodzajów wojsk. Szczególne znaczenie udzielał zmasowanym i decydującym uderzeniom lekkiej kawalerii. Dużą uwagę poświęcał wychowaniu żołnierza i zabezpieczeniu materiałowemu walczących wojsk przed bitwą jak i w czasie jej prowadzenia.

Swoje idee zapisał w dziełach: Instrukcja – 1761, Porządek służby – 1770, Myśli – 1777. Zostały one wykorzystane przy opracowaniu regulaminów i reorganizacji armii rosyjskiej w drugiej połowie XVIII wieku.

W 1774 odznaczony Orderem Orła Białego, kawaler wszystkich ówczesnych orderów rosyjskich (Orderu Świętego Jerzego I klasy, Świętej Anny I klasy, Świętego Aleksandra Newskiego, Świętego Włodzimierza I klasy), pruskiego Orderu Czarnego Orła (1776).

Jego syn Nikołaj Rumiancew (1754–1826) był ministrem spraw zagranicznych oraz przewodniczącym Komitetu Ministrów Imperium Rosyjskiego.