Fiodor Iwanowicz Tołbuchin (ros. Фёдор Иванович Толбухин ur. 16 czerwca 1894 we wsi Androniki, zm. 17 października 1949 w Moskwie) – oficer Armii Imperium Rosyjskiego, radziecki dowódca wojskowy, marszałek Związku Radzieckiego (1944), Bohater Związku Radzieckiego (1965, pośmiertnie), deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 2. kadencji (1946–1949).

Życiorys

Urodził się 16 czerwca 1894 we wsi Androniki w guberni jarosławskiej (ob. obwód jarosławski) w rodzinie chłopskiej. Ukończył szkołę parafialną i szkołę ziemską.W 1912 ukończył prywatną szkołę w Sankt Petersburgu i tam pracował jako księgowy.

Na początku I wojny światowej został powołany do wojska, służył jako motocyklista, a następnie został wysłany na naukę do szkoły chorążych. W 1915 został skierowany na Front Poudniowo-Zachodni, gdzie dowodził kompanią, a następnie batalionem. Za zasługi bojowe na froncie został odznaczony Orderem Świętej Anny i Orderem Świętego Stanisława.

Po rewolucji październikowej został wybrany na przewodniczącego pułkowego komitetu. Wojnę zakończył w randze sztabs-kapitana. W 1918 został zdemobilizowany.

Wkrótce wstąpił do Armii Czerwonej i służył jako tzw. wojenspec. Od sierpnia 1918 komendant Komisariatu Wojskowego.

W 1919 ukończył szkołę służby sztabowej i brał udział w wojnie domowej jako młodszy pomocnik szefa sztabu dywizji piechoty na Froncie Północnym i Froncie Zachodnim. W 1921 uczestniczył w tłumieniu powstania w Kronsztadzie, a następnie w działaniach zbrojnych przeciwko Finom i Karelom w Karelii.

W 1927 i 1930 ukończył kursy doskonalenia dowódców, a w 1934 ukończył Akademię Wojskową im. Michaiła Frunzego. Zajmował stanowisko szefa sztabu dywizji piechoty, a od czerwca 1934 szefa sztabu korpusu piechoty. Od września 1937 dowodził dywizją piechoty na Ukrainie. W od lipca 1938 do sierpnia 1941 był szefem sztabu Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego.

Od 1938 członek partii komunistycznej WKP(b).

W czerwcu 1940, wraz z wprowadzeniem zmian stopni w Armii Czerwonej, przyznano mu stopień generała majora.

Od sierpnia do grudzień 1941 był szefem sztabu Frontu Zakaukaskiego, od grudnia 1941 do stycznia 1942 – szef sztabu Frontu Kaukaskiego, a od stycznia do marca 1942 – szef sztabu Frontu Krymskiego. W okresie maj – lipiec 1942 – zastępca dowódcy Stalingradzkiego Okręgu Wojskowego.

Od lipca 1942 do stycznia 1943 był dowódcą 57 Armii w bitwie stalingradzkiej, a od lutego 1943 do marca 1943 dowódcą 68 Armii na Froncie Północno-Zachodnim. Następnie szef sztabu wielu frontów i dowódca Frontu Południowego oraz 4. i 3. Frontu Ukraińskiego, które wkroczyły do Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Węgier i Austrii.

Po wojnie był głównodowodzącym Południowej Grupy Wojsk na terytorium Rumunii i Bułgarii. Od 1947 dowódca Zakaukaskiego Okręgu Wojskowego. Deputowany Rady Najwyższej ZSRR 2. kadencji (1946-1949). Zmarł na zawał serca 17 października 1949, w wieku 55 lat. Jego ciało zostało skremowane, a urnę z prochami umieszczono pod murem kremlowskim na Placu Czerwonym w Moskwie.

Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR z 7 maja 1965, jako wybitny dowódca wojskowy ZSRR, marsz. Fiodor Iwanowicz Tołbuchin pośmiertnie otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.

Awanse

• sztabs-kapitan – 1918
• generał major – czerwiec 1940
• generał porucznik – 19 stycznia 1943
• generał pułkownik – 28 kwietnia 1943
• generał armii – 21 września 1943
• marszałek Związku Radzieckiego – 12 września 1944

Odznaczenia

• Medal "Złota Gwiazda" Bohatera Związku Radzieckiego (7 maja 1965, pośmiertnie)
• Order Zwycięstwa (1945)
• Order Lenina – dwukrotnie (1944, 1945)
• Order Czerwonego Sztandaru – trzykrotnie (1922, 1944)
• Order Suworowa I klasy – dwukrotnie (1943, 1944)
• Order Kutuzowa I klasy (1943)
• Order Czerwonej Gwiazdy (1938)
• Medal za Obronę Stalingradu
• Medal za zdobycie Budapesztu
• Medal za Zdobycie Wiednia
• Medal za Wyzwolenie Belgradu
• Medal 800-lecia Moskwy
• Medal za Zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945
• Medal jubileuszowy XX-lecia Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej
• Medal jubileuszowy 30-lecia Radzieckiej Armii i Marynarki Wojennej
• Order św. Anny IV klasy (Imperium Rosyjskie)
• Order św. Stanisława (Imperium Rosyjskie)
• Bohater Bułgarskiej Republiki Ludowej (Bułgaria)
• Order Georgi Dymitrowa (Bułgaria)
• Order za Odwagę (Bułgaria)
• Order Narodowego Bohatera Jugosławii (Jugosławia)
• Krzyż Wielki Orderu Zasługi Węgierskiej Republiki Ludowej (Węgry)
• Order Wolności (Węgry)
• Wielki Oficer Legii Honorowej (Francja)