Do swojej twórczości zespół często włączał pierwiastek muzyki poważnej, blues rocka, popu i rocka progresywnego. Deep Purple został odnotowany w księdze Rekordów Guinessa, jako „Najgłośniejszy zespół świata". Jak do tej pory, zespół sprzedał ponad 100 milionów płyt na całym świecie. Deep Purple zajął 22. miejsce w rankingu VH1's Greatest Artists of Hard Rock. Jeden z pierwszych i najbardziej wpływowych zespołów grających hard rock.

W trakcie swojej działalności zespół przeszedł wiele zmian personalnych, zaś w latach 1976-1984 był rozwiązany. Największy sukces odniósł drugi skład zespołu, zwany Mark II w skład którego wchodzili: Ian Gillan, Ritchie Blackmore, Roger Glover, Jon Lord i Ian Paice. Ta linia była aktywna od roku 1969 do 1973, następnie od 1984 do 1989 i ponownie w 1993, gdy to współpraca na linii Blackmore-reszta zespołu wydała się niemożliwa. Obecnie skład Deep Purple jest bardzo stabilny (od momentu dołączenia do zespołu Steve'a Morse'a). Do roszad doszło jedynie na pozycji klawiszowca, gdy w 2002 roku Jon Lord, który postanowił poświęcić się muzyce poważnej, został zastąpiony przez Dona Aireya. Od tego momentu Ian Paice jest jedynym członkiem zespołu występującym w nim nieprzerwanie od jego założenia.

Powstanie Deep Purple wiąże się z osobą Chrisa Curtisa, członka zespołu The Searchers. Formowanie zespołu rozpoczęło się na jesieni 1967 roku, wtedy to Curtis zaczął wysyłać telegramy do znajdującego się w Hamburgu Ritchiego Blackmore’a. Mniej więcej rok wcześniej na jednym ze spotkań towarzyskich Curtis poznaje Tony’ego Edwardsa, początkującego biznesmana branży muzycznej. W 1967 odświeża znajomość z Edwardsem, przedstawiając mu propozycję menedżera powstającej właśnie grupy o nazwie Roundabout. Edwards bardzo przejęty nowym projektem do pomocy dobiera sobie Johna Colettę, szefa agencji reklamowej Castle, Chappel and Partners. Mając już zapewnioną opiekę menedżera Curtis zabrał się za tworzenie składu grupy. Pierwszą osobą wybraną do zespołu został współlokator Curtisa, organista Jon Lord. W międzyczasie dzięki telegramom do Anglii udało się również ściągnąć gitarzystę Ritchiego Blackmore’a. Sam Curtis przewidywał dla siebie rolę wokalisty. W tym składzie opracowali wersje utworów takich jak „Strawberry Fields Forever” The Beatles i „You Keep Me Hanging On” The Supremes. Blackmore dodał też własny utwór instrumentalny „And the Address”. Jednocześnie Chris Curtis zaczął wpadać na coraz dziwniejsze pomysły – chociażby propozycję zatrudnienia w zespole Paula McCartneya, czy granie koncertów na karuzeli – co prawie doprowadziło do zakończenia działalności Roundabout. Skutkiem tych zachowań było usunięcie Curtisa z Roundabout. W lutym 1968 zatrudniono w roli basisty Nicka Simpera, znajomego Jona Lorda z The Flowerpot Men. Jednocześnie rolę perkusisty dostał zarekomendowany przez Blackmore’a Bobby Woodman. W tym momencie kluczową sprawą stała się kwestia wyboru wokalisty. Jednym z kandydatów był… Ian Gillan, który będąc związany z Episode Six, odmówił. Kolejnym kandydatem był Mick Angus, który polecił zespołowi perkusistę Iana Paice'a, będącego jego zdaniem o niebo lepszym od Bobby Woodmana. Oznaczało to też pożegnanie z tym drugim. Ostatecznie wokalistą został Rod Evans, znajomy... Angusa. Tak zakończył się proces formowania pierwszego składu – Mark I, wtedy jeszcze Roundabout. Wokalistą był Rod Evans, gitarzystą Ritchie Blackmore, basistą Nick Simper, klawiszowcem Jon Lord, a perkusistą Ian Paice. Nazwa Deep Purple została przyjęta w kwietniu 1968, a inspiracją był standard muzyczny o tej samej nazwie, uwielbiany przez dziadków Ritchie'ego.

Początkowo zespół grał typowy rock głównego nurtu, inspirowany dokonaniami Vanilla Fudge. Pierwsze dwa albumy, choć nieźle sprzedające się w USA, pozostały niezauważone w Wielkiej Brytanii. Evans i Simper po nagraniu trzeciego albumu, Deep Purple, odeszli z grupy. Zastąpili ich wcześniej już wspomniany Gillan jako wokalista i Roger Glover jako basista. Stery w grupie przejmował wtedy Jon Lord, z którego inicjatywy w 1969 zespół spróbował swych sił w repertuarze progresywnym, nagrywając koncert na orkiestrę i grupę rockową. W lipcu 1969 roku zespół rozpoczął trasę koncertową Deep Purple European Tour.