Wasyl Kuk, ukr. Васи́ль Степа́нович Кук, ps. Kowal, Łemisz, Medwid (Wedmid), Jurko (ur. 11 stycznia 1913 w Krasnem koło Złoczowa, zm. 9 września 2007 w Kijowie) – ukraiński działacz wojskowy i nacjonalistyczny, ostatni dowódca UPA (od 1950), więzień polityczny.

Życiorys

Ukończył państwowe gimnazjum w Złoczowie, następnie studia prawnicze i ekonomiczne na uniwersytecie w Lublinie. Był członkiem Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów od jej powstania, na uniwersytecie zorganizował koło OUN, od 1930 członek zarządu OUN powiatu złoczowskiego. W 1934 wraz z bratem Ilarijem został skazany na dwa lata więzienia za zorganizowanie akcji sabotażowych w Złoczowie. Na wolność wyszedł po śmierci marszałka Piłsudskiego. Od 1937 roku działał w konspiracji. We Lwowie kierował laboratorium produkującym bomby wykorzystywane do zamachów na polskich policjantów, organizował podziemną drukarnię koło Podhajec oraz uczestniczył w kilku drobnych akcjach terrorystycznych.

Od 1939 w Krakowie, kierował oddziałem organizacyjnym OUN. Od kwietnia 1941 został członkiem Zarządu OUN.

W 1941 dowodził grupą marszową kierującą się do Dniepropietrowska. Od 1942 był krajowym przewodniczącym OUN.

Od lutego 1943 kierował nacjonalistycznym podziemiem ukraińskim na terenie Reichskommissariat Ukraine, Krymu, Kubania i Transnistrii.

W latach 1944-1949 dowódca grupy UPA-Południe i zastępca Romana Szuchewycza.

Schwytany przez KGB 23 kwietnia 1954, przebywał w więzieniach w Kijowie i Moskwie do 1960.

W 1960 opublikował „List otwarty Wasyla Kuka do Jarosława Stećki, Mykoły Łebedia, Stepana Łenkawskiego, Darii Rebet, Iwana Hryniocha i do wszystkich Ukraińców mieszkających za granicą”. W liście tym uznawał władzę radziecką na Ukrainie, krytykował metody walki OUN i UPA, a także wzywał wszystkie ukraińskie organizacje, prowadzące walkę narodowowyzwoleńczą, do ich ujawnienia i uznania ZSRR.

W wywiadzie telewizyjnym w sprawie rzezi wołyńskiej dokonanej przez UPA i cywilną ludność ukraińską na obywatelach polskich, oświadczył: „Nie mamy z tym nic wspólnego. Po prostu powiedzieliśmy chłopom: róbcie co chcecie – i poszliśmy. A oni tymczasem wzięli siekiery i widły, i poszli mordować Polków.

Przypisy

1. ↑ Wiktor Medwedczuk: Wołyń – nasz spilnyj bil. „Deń”. 59, 2 kwietnia 2003.

Literatura

• Dmytro Wedeniejew: Kuk Wasyl Stepanowycz. W: Encykłopedija suczasnoji Ukrajiny. Т. 16 : Куз — Лев. Kijów, 2016, s. 22. ​ISBN 978-966-02-7998-8​ (T. 16). (ukr.)