Katarzyna Dołgoruka (ur. 2 listopada/14 listopada 1847, zm. 15 lutego 1922), księżna Dołgoruka, żona Aleksandra II Romanowa, cara Rosji.

Katarzyna była córką księcia Michaiła Dołgorukiego i Wiery Wiszniewskiej. Była wieloletnią kochanką cara Aleksandra II (starszego od niej o 29 lat), a później jego morganatyczną żoną, z tytułem księżnej Juriewskiej.

Aleksander i Katarzyna mieli już przed zawarciem małżeństwa trójkę dzieci. Ślub wzięli 6 lipca 1880, niecały miesiąc po śmierci carycy Marii Aleksandrownej, która zmarła 8 czerwca. Katarzyna została wdową w wyniku zamachu na Aleksandra II 13 marca 1881 dokonanego przez organizację rewolucjonistyczną Narodnaja Wola. Katarzyna udała się wraz z dziećmi do Francji.

Katarzyna długo opierała się carowi, nie chciała być zwykłą kochanką władcy, pochodziła ze starego i szanowanego rodu. W końcu jednak uległa, gdy car obiecał jej status niemal równy z carycą (m. in. zamieszkanie w pałacu cesarskim). Raczej nie mieszała się do polityki i szczerze kochała cara. Do końca życia wspominała go z miłością i wedle słów osób z jej otoczenia, zachowała wszystkie jego rzeczy, które traktowała niemal jak relikwie.

Dzieci

• Georgij Aleksandrowicz Juriewski (ur. 12 maja 1872 w Petersburgu, zm. 13 września 1913 w Marburgu, Niemcy)

∞1900-1908 Aleksandra Oldenburg, hrabina Zarnekau (rozwód)

• • wnuk Alexander Georgiewicz Dołgoruki, książę Jurewski (ur. 7 grudnia 1900 w Nicei, Francja, zm. 29 lutego 1988)
    • prawnuk Georgij Aleksandrowicz Jurewski (ur. 8 grudnia 1961, St. Gallen, Szwajcaria)

∞2003-2012 Katarina Verhagen, Holenderka (ur. 24 kwietnia 1964) (rozwód)

∞2013 Silvia Trumpp, Niemka (ur. 1968)

• Olga Aleksandrowna Juriewska (ur. 7 listopada 1874, zm. 10 sierpnia 1925)

∞1895 Jerzy Mikołaj Nassau, hrabia Merenberg

• Borys Aleksandrowicz Juriewski (ur. 23 lutego, zm. 11 kwietnia 1876)
• Katarzyna Aleksandrowna Juriewska (ur. 9 lutego 1878, zm. 22 grudnia 1959)

∞1901-1910 książę Aleksander Władimirowicz Barjatiński

∞1916-1924 książę Siergiej Platonowicz Oboleński (rozwód)