Charlton Heston, właśc. John Carlton Carter (ur. 4 października 1923 w Evanston, zm. 5 kwietnia 2008 w Beverly Hills) − amerykański aktor i aktywista społeczny, laureat Oscara.

Biografia

Syn Russella Whitforda Cartera i Lilli Charlton Carter, miał dziesięć lat, kiedy rodzice rozwiedli się i matka ponownie wyszła za mąż – za Chestera Hestona. W wieku szesnastu lat pojawił się na dużym ekranie w tytułowej roli w ekranizacji sztuki Henrika Ibsena Peer Gynt (1941). W 1941 ukończył szkołę średnią New Trier w Winnetka, w stanie Illinois. Studiował dramat na Northwestern University w Evanston. W czasie II wojny światowej służył w Korpusie Powietrznym Armii Stanów Zjednoczonych.

Po wojnie Heston z żoną mieszkali w Hell's Kitchen w Nowym Jorku, gdzie pracowali jako modele artystów. Zafascynowani repertuarem Szekspira i szukając sposobu na dostanie się do teatru, Heston i jego żona Lydia podjęli w 1947 pracę administratorów teatrzyku w Asheville w Karolinie Północnej. Pod koniec lat 40. Heston grał na Broadwayu, a w 1950 przeniósł się do Hollywood. Zagrał postać Marka Antoniusza w adaptacji szekspirowskiej Juliusza Cezara (Julius Caesar, 1950), zanim został zaangażowany do monumentalnego hollywoodzkiego obrazu Cecila B. DeMille'a, Największe widowisko świata (The Greatest Show on Earth, 1952). Stworzył wybitną kreację Mojżesza w filmie biblijnym DeMille'a Dziesięcioro przykazań (The Ten Commandments, 1956). Wielkim sukcesem była tytułowa rola Judy Ben-Hura, bogatego żydowskiego księcia i kupca z Jeruzalem, w ekranizacji powieści historycznej Lwa Wallace'a, Ben Hur (1959), za którą został uhonorowany nagrodą Oscara.

Jego kolejne role biblijne i historyczne to siódmy prezydent USA, Andrew Jackson, w Damie prezydenta (The President's Lady, 1953) i Bukanierze (The Buccaneer, 1958), Cyd – Rodrigo Díaz de Vivar w kostiumowym dramacie El Cid (1961), Michał Anioł w ekranizacji powieści Irvinga Stone'a, Udręka i ekstaza (The Agony and the Ecstasy, 1965), Jan Chrzciciel w Opowieść wszech czasów (The Greatest Story Ever Told, 1965), brytyjski generał Charles Gordon w Chartumie (Khartoum, 1966), Marek Antoniusz w Juliuszu Cezarze (Julius Caesar, 1970) i swoim debiucie reżyserskim – Antoniusz i Kleopatra (Antony and Cleopatra, 1971), kardynał Richelieu w ekranizacji powieści Aleksandra Dumasa, Trzech muszkieterów (The Three Musketeers, 1973) i sequelu Czterech muszkieterów (The Four Musketeers, 1974) oraz aktor grający króla w ekranowej adaptacji Kennetha Branagha szekspirowskiego Hamleta (1996).

Popularność wśród telewidzów zdobył rolą dyrektora generalnego Colby Enterprises, Jasona Colby'ego, w operze mydlanej ABC, Dynastia (Dynasty, 1985) i spin–offie Dynastia Colbych (The Colbys, 1985-87).

W latach 50. i 60. popierał demokratów, w 1963 brał udział w marszu na Waszyngton Martina Luthera Kinga, w latach 1966-1971 był prezesem Stowarzyszenia Aktorów Filmowych. W latach 80. zbliżył się do republikanów i w kolejnych kampaniach wyborczych popierał ich kandydatów na prezydenta. W latach 1998-2003 był prezydentem Narodowego Stowarzyszenia Strzeleckiego Ameryki, zdecydowanie opowiadając się przeciwko próbom ograniczenia dostępu do broni w USA – w tej roli pojawił się w oscarowym dokumencie Zabawy z bronią Michaela Moore'a.

W 2002 stwierdzono u niego chorobę Alzheimera. 5 kwietnia 2008 zmarł w swoim domu w Beverly Hills.

Życie prywatne

17 marca 1944 poślubił Lydię Marie Clarke. Miał z nią syna Frasera Clarke'a (ur. 1955), który został scenarzystą i aktorem, oraz adoptowaną córkę Holly Ann (ur. 1961).

Ciekawostka

Miał 191 cm wzrostu.

Wybrana filmografia

• 1941 Peer Gynt – Peer Gynt
• 1950 Dark City – Danny Haley/Richard Branton

Julius Caesar – Juliusz Cezar

• 1953 Dama prezydenta (The President's Lady) – prezydent Andrew Jackson
• 1956 Dziesięcioro przykazań (The Ten Commandments) – Mojżesz
• 1958 Biały kanion (The Big Country) – Steve Leech

The Bucaneer – gen. Andrew Jackson

• 1959 Ben-Hur (Ben-Hur) – Juda Ben-Hur

Wrak "Mary Deare" (The Wreck of Mary Deare) – John Sands

• 1961 Cyd (El Cid) – Rodrigo Díaz de Vivar
• 1965 Udręka i ekstaza (The Agony and the Ecstasy) – Michał Anioł

Major Dundee – mjr Amos Charles Dundee Opowieść wszech czasów (The Greatest Story Ever Told) – Jan Chrzciciel

• 1966 Chartum (Khartoum) – gen. Charles Gordon
• 1968 Planeta małp (Planet of the Apes) – George Taylor
• 1970 W podziemiach Planety Małp (Beneath the Planet of the Apes) – George Taylor
• 1971 The Omega Man – Robert Neville

Antoniusz i Kleopatra (Anthony and Cleopatra) – Marek Antoniusz

• 1972 Terror w przestworzach (Skyjacked) – kpt. Henry "Hank" O'Hara
• 1973 Zielona pożywka (Soylen Green) – detektyw Robert Thorn

Trzej muszkieterowie (The Three Musketeers) – kard. Richelieu

• 1974 Port lotniczy 1975 (Airport 1975) – Alan Murdock

Czterej muszkieterowie (The Four Musketeers) – kard. Richelieu Trzęsienie ziemi (Earthquake) – Stewart Graff

• 1976 Bitwa o Midway (Midway) – kom. Matthew Garth

Dwuminutowe ostrzeżenie (Two-Minute Warning) – kpt. Peter Holly

• 1977 Książę i żebrak (Crossed Swords) – król Henryk VIII
• 1985-1987 Dynastia Colbych (Dynasty II: The Colbys) – Jason Colby
• 1989 Wyspa Skarbów (Treasure Island) – John Silver
• 1993 Świat Wayne'a 2 (Wayne's World 2) – dobry aktor

Tombstone – Henry Hooker

• 1994 Prawdziwe kłamstwa (True Lies) – Spencer Trilby
• 1995 W paszczy szaleństwa (In the Mouth of Madness) – Jackson Harglow
• 1996 Hamlet – aktor-król
• 1999 Męska gra (Any Given Sunday) – komisarz
• 2001 Planeta Małp (Planet of the Apes) – Zaius

Zakon (The Order) – prof. Walter Finley