Algirdas Mykolas Brazauskas (ur. 22 września 1932 w Rakiszkach, zm. 26 czerwca 2010 w Wilnie) – litewski polityk, w okresie ZSRR działacz komunistyczny, prezydent Litwy w latach 1993–1998, premier Litwy w latach 2001–2006.

Życiorys

Ukończył w 1956 studia inżynieryjne w kowieńskim Instytucie Politechnicznym. W 1974 uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych w Centralnym Instytucie Ekonomiczno-Matematycznym w Moskwie.

Po ukończeniu studiów podjął pracę w budownictwie. W latach 1956–1957 był głównym inżynierem na budowie Hydroelektrowni Kowieńskiej, a od 1958 do 1962 naczelnikiem zarządu Przedsiębiorstwa Budownictwa Energetycznego. Od 1962 kierował wydziałem materiałów budowlanych w Radzie Gospodarki NarodowejLitewskiej SRR. W latach 1965–1966 był ministrem przemysłu materiałów budowlanych, po czym został zastępcą przewodniczącego Państwowego Komitetu Planowania. Pełnił tę funkcję do 1977.

W 1977 został sekretarzem, a w 1988 I sekretarzem Komitetu Centralnego KPL.

24 lutego 1990 został wybrany do Rady Najwyższej Litewskiej SRR. Znalazł się wśród sygnatariuszy Deklaracji Niepodległości Republiki Litewskiej z 11 marca tego samego roku.

Do 1992 był zastępcą przewodniczącego Rady Najwyższej, przekształconej w Sejm Republiki Litewskiej. Doprowadził do powołania na bazie Komunistycznej Partii Litwy nowej formacji pod nazwą Litewska Demokratyczna Partia Pracy. Współpracował z rządem Kazimiery Prunskienė, reprezentując postawę zachowawczą w opozycji do głównego nurtu Sąjūdisu, związanego z Vytautasem Landsbergisem.

W 1992 poprowadził postkomunistów do zwycięstwa w wyborach parlamentarnych. Jako nowy marszałek Sejmu stał się jednocześnie głową państwa. W 1993 wygrał pierwsze po odzyskaniu niepodległości wybory prezydenckie, pokonując w nich wspieranego przez opozycję ambasadora w USA Stasysa Lozoraitisa. Oba te sukcesy tłumaczono m.in. kryzysem ekonomicznym i rozczarowaniem rządami niepodległościowego Sąjūdisu, a wygraną w 1993 także rozpoznawalnością Algirdasa Brazauskasa. Urząd prezydenta sprawował do 1998, nie ubiegając się o reelekcję.

W 2000 sygnował swoim nazwiskiem koalicję socjaldemokratyczną, skupiającą Litewską Demokratyczną Partię Pracy, Litewską Partię Socjaldemokratyczną i dwa mniejsze ugrupowania, samemu nie kandydując jednocześnie do parlamentu. Utworzony lewicowy blok ten wygrał wybory parlamentarne w tym samym roku, pozostając jednak w opozycji do nowo powołanego rządu Rolandasa Paksasa.

W styczniu 2001 Algirdas Brazauskas stanął na czele Litewskiej Partii Socjaldemokratycznej, do której formalnie przyłączyła się LDDP. W lipcu tegoż roku został premierem Litwy, gdy po rozpadzie koalicji partii liberalnych, jego ugrupowanie porozumiało się z Nowym Związkiem.

Po wyborach parlamentarnych w 2004 pozostał na tym stanowisku, inicjując nową koalicję rządową z udziałem m.in. Partii Pracy. Urząd premiera sprawował do czerwca 2006. Podał się do dymisji po ujawnieniu szeregu afer w zapleczu politycznym jego rządu, które doprowadziły m.in. do wyjścia z koalicji Partii Pracy. W 2007 zrezygnował także z kierowania socjaldemokratami.

26 czerwca 2010 zmarł w Wilnie w wieku 77 lat na raka prostaty. Metropolita wileński Audrys Juozas Bačkis nie zgodził się na wniesienie trumny z ciałem prezydenta do katedry wileńskiej na czas uroczystości pogrzebowych, co wywołało liczne kontrowersje. 1 lipca został pochowany na Cmentarzu Antokolskim.

Życie prywatne 

W pierwszym małżeństwie żonaty z Juliją Styraitė-Brazauskienė, miał z nią córki: Audronė (zamężna Usonienė) i Laimę (Mertinienė). Po raz drugi żonaty z Kristiną Butrimienė. Miał brata Gerarda (ur. 1935), dyrektora szwedzkiego koncernu Euroc AB na Litwę.

Odznaczenia

• Order Witolda Wielkiego ze Złotą Kollaną (Litwa)
• Gwiazda Tysiąclecia Litwy – 2009
• Krzyż Wielki Orderu Wyzwoliciela San Martina (Argentyna)
• Order Słonia (1996, Dania)
• Krzyż Wielki z Kollaną Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (Estonia)
• Krzyż Wielki Orderu Białej Róży (Finlandia)
• Krzyż Wielki Legii Honorowej (Francja)
• Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja)
• Komandor Orderu Honoru (Grecja)
• Krzyż Wielki z Kollaną Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa)
• Krzyż Wielki Królewskiego Norweskiego Orderu Zasługi (Norwegia)
• Order Orła Białego (1996, Polska)
• Krzyżem Wielkim Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
• Królewski Order Serafinów (Szwecja)
• Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (Ukraina)
• Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1997,Włochy)
• Order Honoru (Rosja)