Sputnik (ros. Спутник – „towarzysz podróży”) – rosyjskie określenie będące synonimem sztucznego satelity Ziemi:

• Sputnik 1 (1. sztuczny satelita) wyniesiony na orbitę 4. października 1957 o 19:28 GMT z kosmodromu Bajkonur (ówczesny ZSRR) przez rakietę nośną R-7 (zaprojektowaną przez Siergieja Korolowa), przenoszącą głowice atomowe. Początkowo okrążał Ziemię 15 razy na dobę z prędkością 7,57 km/s średnio 587 km nad ziemią w swym wirowym locie (apogeum czyli najwyższym punktem jego orbity były 962 km, zaś perigeum czyli najniższym punktem jego orbity było 212 km). Obserwacji optycznej obiegu satelity na tle gwiazd dokonano blisko 400 razy. Misję (rozpoczęła ona wyścig kosmiczny między ZSRR i USA, który zaowocował lądowaniem człowieka na Księżycu w 1969) zakończył 4. stycznia 1958 po dokonaniu 1367 okrążeń wokół Ziemi. Dane techniczne i wyposażenie:
  • masa 83,46 kg,
  • średnica 58 cm,
  • 2 nadajniki radiowe o mocy 1 wata działające naprzemiennie na falach 7,5 m i 15 m (nadawany przez niego sygnał mogli odbierać radioamatorzy z całej Ziemi),
  • 2 pary anten dł. 2,4 m i 2,9 m,
  • czujnik temperatury (wszystkie urządzenia elektryczne tamtych czasów mogły pracować jedynie w przedziale −30°C do +90°C),
  • baterie (kwasowe) zasilające (starczyły na 21 dni pracy co pozwoliło na przekazanie ok. 60 000 pomiarów telemetrycznych – informacja podana przez L. I. Siedowa na Kongresie Międzynarodowej Federacji Astronautycznej w Amsterdamie),
• Sputnik 2 wyniesiony na orbitę 3. listopada 1957 z psem Łajką,
• Sputnik 3 wyniesiony na orbitę 15. maja 1958 (po pierwszej nieudanej próbie) z przyrządami do pomiarów geofizycznych, z których część zawiodła uniemożliwiając zbadanie pasów Van Allena.

Prasa zachodnia czasów zimnej wojny nadała jeszcze nazwy Sputnik 4 i Sputnik 5 prototypom załogowego statku Wostok, oznaczonymi jako Korabl-Sputnik 1 i Korabl-Sputnik 2.