Przebieg zdarzeń

Według relacji płk. Howarda A. Buechnera, 29 kwietnia 1945 o godz. 6:00 nowy komendant obozu SS-Obersturmführer Heinrich Skodzensky, na porannym apelu wydał rozkaz o poddaniu kacetu. Skodzensky, samozwańczy komendant Dachau, swoją funkcję pełnił zaledwie od poprzedniego dnia wieczorem, kiedy to właściwy komendant Martin Weiss uciekł wraz z grupą swoich popleczników. W tym momencie, pod rozkazami Skodzensky'ego znajdowało się 560 esesmanów – w większości strażników obozowych oraz żołnierzy Waffen-SS z lazaretu znajdującego się na terenie obozu oraz przebywających tam karnie. Około godz. 10:55 Skodzensky wyszedł naprzeciw oddziałom amerykańskim zbliżającym się do obozu i oficjalnie go poddał. Został jednak zastrzelony w niejasnych okolicznościach, prawdopodobnie przez jednego z oficerów amerykańskich – dowódcę kompanii "I" ppor. Williama P. Walsha lub jednego z więźniów, któremu Walsh wręczył "peem" z propozycją egzekucji. Amerykańskim oddziałem, jaki tego dnia stanął u bram obozu był 3. batalion ze 157. pułku piechoty 45. dywizji piechoty amerykańskiej 7. Armii pod dowództwem p.płk. Felixa L. Sparksa. Wcześniej, przy drodze dojazdowej do obozu Amerykanie natknęli się na stojący na bocznicy kolejowej pociąg ewakuacyjny z Buchenwaldu. W ponad 30 odkrytych wagonach znajdowało się ok. 5000 więźniów, z których większość była martwa, a 1300 w stanie agonalnym. O 11:00, kilka minut po oficjalnej kapitulacji i śmierci Skodzensky'ego, Amerykanie zajęli obóz. Tu odkryli komorę gazową i dwa przyległe do niej pomieszczenia wypełnione po sufit ciałami zagazowanych więźniów. Mniej więcej pół godziny później, będąc pod wpływem tego co zobaczyli w obozie i na bocznicy kolejowej, amerykańscy żołnierze zabili 122 wziętych do niewoli esesmanów, nie przeciwstawili się również samosądom, dokonywanym przez oswobodzonych więźniów na członkach załogi obozowej (zginęło w nich 40 esesmanów). Około godz. 12:00 zabójstwa zostały przerwane przez ppłk. Sparksa – w rękach Amerykanów wciąż pozostawało 358 Niemców z obsługi obozu, głównie rannych z obozowego lazaretu. Kilka minut później od ognia ckm-u zginęło kolejnych 12 esesmanów – zastrzelił ich żołnierz amerykański, który był przekonany, że ma miejsce próba ucieczki. Po tym incydencie, o 12:25 do obozu przybył gen. Henning Linden, który po krótkich negocjacjach z przedstawicielami esesmanów i więźniów (dr Victor Maurer) na kilka godzin przywrócił porządek w obozie. Większość więźniów powróciło do baraków. Niedługo potem pomiędzy Lindenem a Sparksem doszło jednak do gwałtownej wymiany zdań, w wyniku której generał o 12:45 opuścił obóz. O 14:45 w obozie rozpoczęła się egzekucja pozostałych esesmanów, podczas której por. Jack Bushyhead osobiście rozstrzelał z ckm-u 346 niemieckich jeńców. O 18:00 do obozu przybyły dalsze oddziały amerykańskie (1. batalion 157. pułku piechoty), które ostatecznie przywróciły porządek.

Kontrowersje

Masakra w Dachau, w której zginęło 560 esesmanów i innych niemieckich członków obsługi obozu jest do dziś stosunkowo mało znanym epizodem ostatnich dni walk na froncie zachodnim. Jest to również wydarzenie bardzo kontrowersyjne. Z napisanej w 1989 roku relacji ppłk. Sparksa wynika, że w Dachau zginęło nie więcej niż 80 esesmanów i to głównie od samosądów więźniów i że jedyne ofiary żołnierzy amerykańskich to zabici przez wspomnianego szeregowca obsługującego ckm za próbę rzekomej ucieczki oraz załoga wieży strażniczej "B" (17 osób), która otworzyła ogień z km-ów do wkraczających Amerykanów. Z inicjatywy prokuratora wojskowego 7. Armii Stanów Zjednoczonych, w maju 1945 roku rozpoczęto śledztwo w sprawie wydarzeń w Dachau, które prowadził jego asystent ppłk. Joseph Whitaker. Jego szczegółowy raport Investigation of Alleged Mistreatment of German Guards at Dachau (znany również jako The IG Raport) z 8 czerwca 1945, wskazywał jednoznacznie żołnierzy amerykańskich, jako winnych i odpowiedzialnych za masakrę. Zalecał on postawienie Sparksa przed sądem wojennym. Raport i jego ustalenia zostały jednak odrzucone przez gen. Pattona, a sam dokument został utajniony. Odnaleziono go w Archiwum Narodowym (NARA) i opublikowano dopiero w 1991 roku. Wcześniej, w 1986 roku masakrę opisał w swojej książce pt. The Hour of the Avenger oficer medyczny 3. batalionu, płk. Howard A. Buechner. Pisząc o zamordowaniu 520 niemieckich członków obsługi obozu przez żołnierzy amerykańskich, nazywał ją złamaniem konwencji genewskiej uważając, że esesmani od momentu oficjalnego przyjęcia przez dowódcę amerykańskiego kapitulacji obozu, byli nią chronieni. Wydarzenia te stały się również atrakcyjnym tematem dla powojennych rewizjonistów niemieckich. W 1964 roku były oficer SS Erich Kern opisał je w wydanej w Getyndze książce pod znamiennym tytułem Zbrodnie na narodzie niemieckim. Świadectwa alianckiego okrucieństwa 1939–1949 (org. Verbrechen am deutschen Volk. Dokumente alliierter Grausamkeiten 1939-1949).

Ofiary

W sumie podczas masakry w Dachau 29 kwietnia z 560 członków SS:

• 122 Amerykanie zabili zaraz po wejściu do obozu
• 40 zamordowali, głównie przy pomocy łopat i innych narzędzi, sami więźniowie przy biernej postawie Amerykanów
• 12 zastrzelił żołnierz amerykański, mylnie interpretując ich zachowanie jako próbę ucieczki
• 346 rozstrzelał por. Bushyhead
• 30 zginęło w walce stawiając opór (w tym strażnicy z wieży "B")
• 10 (prawdopodobnie) zdołało uciec.

Wpływy kulturowe

• Do masakry w Dachau nawiązuje fabuła amerykańskiego filmu z 2010 roku pt. Wyspa tajemnic