Przed powstaniem

Już od 1860 roku miały miejsce w Siemiatyczach demonstracje patriotyczne, aczkolwiek miały one dość spokojny charakter. Nawet ukaz uwłaszczeniowy z 1861 roku nie wywołał większych zamieszek, choć stało się tak w innych miejscowościach. Demonstracje były inspirowane przez okolicznych ziemian i przyjezdnych z Warszawy. Po sumie w kościele śpiewano Boże, coś Polskę, a młodzież w miasteczku chodziła w konfederatkach. Uprzykrzano życie urzędnikom carskim oraz miejscowemu duchownemu prawosławnemu. W roku 1862 z Siemiatycz wycofał się rosyjski garnizon, co pozwoliło konspiratorom działać swobodniej. Ówczesny właściciel miasteczka Karol Fanshawe wyjechał za granicę na leczenie, pozostawiając dobra siemiatyckie w rękach ich dzierżawcy - Dąbrowskiego. Pałac księżnej Anny Jabłonowskiej stał się magazynem broni, mundurów i żywności.

Tak jak w całej Białostoczyźnie, tak i w Siemiatyczach powstanie nie rozpoczęło się 22 stycznia 1863 roku, jednak w ciągu kilku następnych dni w miasteczku zaczęli gromadzić się ochotnicy.

Bitwa

W pierwszych dniach lutego w Siemiatyczach doszło do połączenia partii Zameczka, idącej od strony Łomży, z partią Rogińskiego, podążającą od Białej. Dowództwo objął − jako naczelnik wojskowy Podlasia − Walenty Lewandowski. Powstańców było około 4000, atakujących Rosjan 2500.

Kontratak kosynierów zakończył się − z dużymi stratami − spalono całe miasto, zostały ok. 4 budynki. Powstańcom nie udało się − wobec przewagi ogniowej przeciwnika − utrzymać wcześniej opanowanego miasteczka. Ponadto brak było współdziałania polskich dowódców. Powstańcy − przy mało skutecznym pościgu wojsk rosyjskich − wrócili do Królestwa lub do Puszczy Białowieskiej; Rogiński ze swymi ludźmi uszedł na Białoruś.