Historia i organizacja

6 kwietnia 1830 Joseph Smith i jego pięciu przyjaciół założyli Kościół Chrystusa wkrótce nazwany Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Stało się to wkrótce po wydaniu Księgi Mormona. Kościół dosyć szybko zyskał dużą liczbę wiernych. W Kirtland w Ohio została zbudowana pierwsza świątynia mormońska. Józef Smith planował zasiedlić razem z innymi wiernymi Independence w stanie Missouri. Ponieważ powstały tam niesnaski z innymi kolonizatorami, Kościół przeniósł się do Nauvoo w stanie Illinois, gdzie Smith został burmistrzem. Tam powstała kolejna świątynia kościoła. Józef Smith był przywódcą kościoła aż do 27 czerwca 1844, kiedy został zamordowany w miejscowości Carthage (w stanie Illinois) wraz z kilkoma towarzyszami.

Następcą Josepha Smitha w Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich został Brigham Young, który poprowadził mormonów na tereny dzisiejszego stanu Utah.

Główną siedzibą wyznania jest Salt Lake City w stanie Utah w USA. Kościół jest obecny na całym świecie. Posiada 130 świątyń, a także wiele kaplic i budynków spotkań w różnych częściach świata.

W myśl założyciela hierarchia Kościoła jest wzorowana na hierarchii wczesnochrześcijańskiej. Na jej czele stoi prorok, zwany też Prezydentem Kościoła (obecnie Thomas S. Monson) wraz z dwoma doradcami. Razem tworzą oni Radę Prezydenta Kościoła. Obok Rady, administracją i duszpasterstwem jego członków zajmuje się Rada Dwunastu Apostołów oraz pięć Kworów Siedemdziesiątych.

Cechą charakterystyczną Kościoła jest aktywna działalność misjonarska. Członkowie organizacji angażują się również w działalność charytatywną i pomoc humanitarną. Kościół posiada również jeden z największych na świecie zbiór danych genealogicznych oraz Mormoński Chóru Tabernakulum.

W XX wieku Kościół zwiększył znacznie liczbę wiernych dzięki wysokiemu przyrostowi naturalnemu wśród mormonów oraz dużej liczbie nawróceń. Obecnie co roku kościół zyskuje około 300 tys. nowych wiernych na całym świecie.

Doktryna

Kościół nie określa się mianem protestanckiego, prawosławnego czy katolickiego. Wspólnota założona przez Josepha Smitha nazywała się początkowo Kościołem Jezusa Chrystusa. Dopiero później dodano cząstkę „Świętych w Dniach Ostatnich”. Kościół uważa się za jedyny prawdziwy chrześcijański Kościół, nie prowadzi dialogu ekumenicznego z innymi Kościołami, chociaż nie odbiera prawa innym kościołom do miana chrześcijańskich. Członkowie kościoła uważają, że Joseph Smith przywrócił prawdziwy Kościół, który odstąpił od nauk Chrystusa po śmierci świętego Piotra i apostołów. Nie uznają także dogmatu o Trójcy Świętej, zdefiniowanego podczas soboru nicejskiego.

Praktykuje się tylko chrzest dorosłych (osób w wieku umożliwiającym rozeznanie dobra i zła, za minimalny uważa się 8 lat), a także chrzest za zmarłych, który ma wymiar symboliczny i oznacza chrzest za zmarłych przodków członka Kościoła. Według Josepha Smitha każdy człowiek może osiągnąć boskość. Bóg-Ojciec jest wywyższonym człowiekiem i posiada ciało. Jezus Chrystus jest zaś pierworodnym synem Boga-Ojca. Jezus Chrystus to zarazem Jahwe, Bóg Starego Testamentu, który stworzył ziemię z innymi istotami duchowymi, m.in. Adamem, który jest jednocześnie Michałem Archaniołem.

W kościele występuje także kapłaństwo Aarona. Mormoni nie posługują się krzyżami jako symbolem kościoła, uważając, że ważniejszy jest fakt życia zmartwychwstałego Chrystusa, niż narzędzie jego śmierci.

W krajach anglojęzycznych mormoni posługują się Biblią Króla Jakuba, w Polsce Biblią warszawską.

Wielkie odstępstwo, odnowienie i kapłaństwo

Mormoni wierzą, że prawdziwy Kościół Jezusa Chrystusa odszedł od nauki Chrystusa i w konsekwencji zanikł zarówno w basenie Morza Śródziemnego, jak i na kontynencie amerykańskim, gdzie został powołany niemal jednocześnie. Dopiero Joseph Smith przywrócił prawdziwy Kościół Jezusa Chrystusa, który ma przygotować jego wiernych do ponownego przyjścia Chrystusa na ziemię.

Zgodnie z teologią Kościoła, odnowienie chrześcijaństwa zaczęło się za sprawą wizji i objawień, jakich doznał Joseph Smith; wlicza się do nich pierwsze objawienie, jakiego Smith doznał w 1820 roku, a także wszystkie późniejsze objawienia, podczas których odwiedzili go „aniołowie” tacy jak Moroni, Jan Chrzciciel, Mojżesz, Eliasz, apostołowie Piotr, Jakub i Jan. Smith uważał, że ci wysłannicy nadali mu kapłaństwo Aarona, a później kapłaństwo Melchizedeka.

Władzę kapłańską w kościele posiadać mogą wszyscy członkowie płci męskiej od 12. roku życia. Otrzymują oni kapłaństwo poprzez błogosławieństwo i święcenia. Kobiety nie są wyświęcane do kapłaństwa, w kościele pełnią jednak aktywną rolę w ramach wielu powołań. Kapłaństwo ma charakter hierarchiczny, nie jest jednak zawodowe – kościół nie zatrudnia duszpasterzy, a ich służba ma charakter ochotniczy i bezpłatny.

Księga Mormona

Jednym z głównych pism świętych Kościoła obok Biblii jest Księga Mormona – Jeszcze Jedno Świadectwo o Jezusie Chrystusie, której łączny nakład wynosi obecnie ponad 100 milionów egzemplarzy opublikowanych w ponad 93 językach.

Głównym wydarzeniem w Księdze Mormona jest ukazanie się Jezusa Chrystusa na kontynencie amerykańskim wkrótce po jego zmartwychwstaniu. Według Księgi Mormona Chrystus nauczał w Ameryce swojej ewangelii oraz założył swój kościół podobnie jak w Palestynie.

Zasady wiary

Wydawca „Chicago Democrat”, John Wentworth poprosił Josepha Smitha o zwięzłe przedstawienie zasad wiary mormońskiej. W efekcie Joseph Smith napisał taki tekst, który stał się oficjalnym wyznaniem wiary Kościoła:

Spotkania niedzielne

Spotkania niedzielne trwają zwykle około 3 godzin łącznie i mogą w nich uczestniczyć wszyscy chętni, również nie będący członkami Kościoła. Około 65 minut trwa spotkanie sakramentalne, podczas którego rozdawany jest sakrament w postaci wody i chleba, śpiewane są pieśni religijne, odbywają się modlitwy i kazania, zwane przemówieniami. Uczestnicy spotkań zazwyczaj ubierają się w strój formalny – zgodnie z przyjętymi w danym rejonie normami. Około 40 minut trwa szkółka niedzielna, dla dorosłych i dzieci, wykłada się wtedy Pismo Święte. Później odbywają się spotkania w różnych grupach – kapłanów (mężczyzn), kobiet, dzieci i młodzieży.

Życie codzienne

Członkowie Kościoła włączają się w normalne życie społeczne krajów, w których żyją. Wykonują różne zawody. Członkowie wyznają zasadę: we wszystkim zachować umiar. Powstrzymują się od używek takich jak alkohol, kawa, herbata, narkotyki etc. Istotną rolę w nauczaniu odgrywa kwestia etyki seksualnej – za grzech uważany jest seks pozamałżeński oraz oglądanie pornografii. Mormoni nie powinni uprawiać hazardu, zakazane są gry losowe.