Zygmunt Leon Komorowski /Zyś (11.04.1925 Kowaliszki, Lt – 27.09.1992 Warszawa)

Polski afrykanista, socjolog, antropolog, profesor, dyplomata, poeta. Żołnierz Armii Krajowej i Ludowego Wojska Polskiego.                                                                                                                       

Był synem hrabiego Juliusza Komorowskiego, właściciela majątku Kowaliszki i Magdaleny z Gorskich h. Nałęcz. 29 września 1946 r. w Łodzi poślubił Jadwigę Szałkowską/02.12.1921/, córkę Antoniego i Czesławy z Zielińskich. Ich trójka dzieci to: Maria, Bronislaw i Halina.

Podczas ll Wojny Światowej działał w Wilnie w konspiracji, w Związku Młodych Polaków. Jako żołnierz Armii Krajowej walczył w partyzantce przeciwko Niemcom, a później Sowietom.

Od jesieni 1943 walczył jako partyzant w 3 i 6 brygadzie Armii Krajowej pod pseudonimem Cor. Uwieziony, zostal przeprowadzony przez przekupionego przez ojca, sowieckiego straznika, z celi akowców przeznaczonych na rozstrzelanie, do celi wyznaczonych do wcielenia do ll Armii Berlinga.

Służył w 12 Kołobrzeskim Pułku Piechoty ll Armii WP. Walczył przeciw Niemcom pod Nysą, Szprewą, Dreznem. Pod  Budziszynem został ranny. Wojne zakończyl w stopniu podporucznika pod Dreznem. Na wiadomość, że jego Dywizja ma być użyta przeciwko polskim oddziałom partyzanckim walczącym z Sowietami, ryzykując życie, uciekł ze szpitala i przez lata ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem jako Górski.

Studia na Uniwersytecie Poznańskim rozpoczął również pod fałszywym, konspiracyjnym nazwiskiem (aż do amnestii).  Po wojnie był pracownikiem naukowym Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizował się w socjologii i antropologii kulturowej Afryki.

W latach 70- tych i 80- tych bardzo czynnie działał w opozycji antykomunistycznej m.in. podpisał słynny „List Stu” polskich intelektualistów protestujących przeciwko zmianom w ówczesnej Konstytucji, podporządkowujących Polskę całkowicie ZSRR.

W latach 1991–1992 pełnił funkcję ambasadora RP w Bukareszcie. 

Ważniejsze publikacje:

Kultura i oświata w Senegalu : przykład systemu szkolnego krajow francuskojęzycznych (1968); 

Struktura i rozwoj szkolnictwa wyższego we Francji (1968); 

Szkolnictwo w kulturach Afryki : tradycje wychowawcze oraz wspołczesne szkolnictwo Afryki Zachodniej i Maghrebu (1973);

Tradycje i współczesność Afryki Zahodniej : wstęp do antropologii kulturowej regionu (1973);

Wśrod legend i prawd Afryki (1974); 

Afryka Zachodnia (wraz z Aleksandrem Kawalcem, 1977);

Senegal – kształtowanie się jedności i niepodległości (1977); 

Wprowadzenie do socjologii Afryki dla studiow podyplomowyh (1978); 

Ludy Afryki : przegląd regionalny (wraz z Bożenną Hanczką-Wżosek i Adamem Rybińskim, 1985); 

Kultury Maghrebu : dzieje i grupy etniczne (1989); 

Kultury Czarnej Afryki (1994)

***