Zygmunt Batowski (ur. 27 lipca 1876 we Lwowie, zm. 1 września 1944 w Warszawie) – polski historyk sztuki, muzeolog.

Był synem Wojciecha Kaczora, chłopa, uczestnika powstania styczniowego i Antoniny Batowskiej, pochodzącej z rodziny ziemiańskiej. Uczęszczał do gimnazjum we Lwowie, następnie studiował historię sztuki i historię literatury polskiej na Uniwersytecie Lwowskim. W 1900 obronił doktorat na Uniwersytecie Lwowskim pod kierunkiem Jana Antoniewicza-Bołoza (na podstawie pracy O obrazie Matki Boskiej Domagaliczowskiej w wielkim ołtarzu katedry lwowskiej, malowanym przez Józefa Wolfowicza). W latach 1897-1915 pracował w bibliotece uniwersyteckiej, był również bibliotekarzem w Fundacji hrabiego Baworowskiego we Lwowie. W 1917 przeniósł się do Warszawy i podjął pracę na Uniwersytecie Warszawskim.

Na UW kierował początkowo Zbiorem Odlewów Gipsowych (1917-1919), w 1919 został profesorem nadzwyczajnym, p.o. dyrektora Biblioteki (do 1929), kierownikiem Zbiorów Grafiki Stanisława Augusta i kierownikiem Katedry Historii Sztuki. Od 1934 był profesorem zwyczajnym. Prowadził wykłady z historii sztuki XVI-XIX wieku na uniwersytecie, a w Muzeum Narodowym (wchodził w skład jego Rady) ćwiczenia z inwentaryzacji i opisu obiektów muzealnych.

W latach 1919-1920 pełnił funkcję przewodniczącego Związku Bibliotekarzy Polskich, a 1920-1923 prezesa Polskiego Związku Historyków Sztuki (jednocześnie był przewodniczącym oddziału warszawskiego związku). W 1922 został członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, w 1929 członkiem zwyczajnym tego Towarzystwa, a w 1935 członkiem-korespondentem PAU. Był członkiem zarządu Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, sekretarzem Wydziału II TNW, członkiem Komisji Historii Sztuki PAU. W 1928 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.

Jego zainteresowania naukowe obejmowały historię sztuki barokowej i klasycystycznej, kulturę artystyczną Polski XVII-XIX wieku, sztukę sakralną oraz muzeologię. Badał m.in. twórczość Rembrandta i Norblina, gromadził materiały o historii i architekturze pałaców warszawskich, inwentaryzował dzieła sztuki kościołów jezuitów i pijarów w Warszawie, a także zbiory Biblioteki Fundacji hrabiego Baworowskiego we Lwowie i Muzeum Książąt Czartoryskich w Gołuchowie. Prowadził katalogowanie zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie (m.in. zbiory miniatur portretowych); pracę kontynuował także podczas okupacji hitlerowskiej (do 1943). W 1917 zorganizował na UW Seminarium Historii Sztuki; wśród jego uczniów był m.in. Stanisław Lorentz.

Zginął zamordowany przez hitlerowców pod murem Ogrodu Saskiego w Warszawie w 1944 roku. Spoczywa wraz z żoną Natalią na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 107–II–12).

Publikacje (wybór)

Był autorem wielu prac naukowych, część z nich ukazała się pośmiertnie. Opracował kilkadziesiąt artykułów biograficznych poświęconych artystom działającym w Polsce do Thieme-Becker Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler (1928-1939); współpracował także z Polskim Słownikiem Biograficznym. Niektóre prace:

• Z korespondencji Norblina (1910)
• Norblin (1911)
• Ważniejsze potrzeby historii sztuki w Polsce (1918)
• Śladem szwedzkich badaczy sztuki. Nowe przyczynki dla nauki polskiej (1922)
• Owidiusz w "Szkole Rycerskiej" (1923)
• Marcin Kober, malarz śląski XVI wieku (1927)
• Zbiór graficzny w Uniwersytecie Warszawskim (1928)
• Abraham van Westerwelt, malarz holenderski i jego prace w Polsce (1932)
• Przyczynek do dziejów rzeźby w Polsce XVIII wieku (1933)
• Wizerunki Kopernika (1933)
• Dzieje budowy zamku w Niepołomicach za panowania Zygmunta Augusta (1935)
• Rembrandtowskie otoczenie i Polacy (1936)
• Malarki Stanisława Augusta (1951)
• Marcelo Bacciarelli (1952)
• Portret Stanisława Augusta "Z klepsydrą" (1952)