Ks. Wiktoryn Krzyżanowski (1832 – 1893)

            Ród Krzyżanowskich pieczętował się herbem Dębno od 1428 r. Na przestrzeni wieków odgrywał ważną rolę w dziejach Polski. Wiktoryn Krzyżanowski urodził się w 1832 r. w Suwałkach. Jego rodzice, to Michał doktor medycyny, inspektor Rady lekarskiej w guberni płockiej, matka  Apolonia z domu Baranowska herbu Jastrzębiec. Wiktoryn miał trzy siostry; Józefę Dzierżanowską, matkę późniejszego proboszcza parafii Bogate, ks. Ignacego Dzierżanowskiego (1845 – 1919), Michalinę Radwańską (1830 – 1906), Marię Krzyżanowską. Wiktoryn szybko stracił rodziców. Po ukończeniu gimnazjum w Płocku wstąpił do seminarium duchownego w Płocku, a po roku przeniósł się na dalsze 3 lata do seminarium w Pułtusku. W 1857 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk biskupa Franciszka Jana Nepomucena Pawłowskiego, ordynariusza płockiego. Jego pierwszą placówką był wikariat w Goworowie (1857 - 1860). W latach 1860 - 1865 pracował w katedrze płockiej, gdzie dał się poznać, jako gorliwy kapłan i dobry kaznodzieja. W tym czasie rozmiłował się w historii diecezji płockiej i katedry. W 1865 r. ks. Krzyżanowski został mianowany administratorem parafii w Płońsku. Probostwo w Płońsku wypadło na trudny czas represji carskich po powstaniu styczniowym. Po dwóch latach w 1867 r. został przeniesiony na probostwo do Orszymowa k. Wyszogrodu, gdzie dał się poznać, jako dobry gospodarz parafii. Miał wówczas 35 lat. W latach 1825 – 1828 zbudowano tam murowany kościół, do którego w 1877 r. ks. Wiktoryn Krzyżanowski dobudował stylowy fronton i barokową wieżę. W 1876 r. w czasie probostwa w Orszymowie opublikował swoją książkę pt. „Katedra Płocka i jej biskupi". Książka mimo krytycznych recenzji niektórych historyków cieszyła się dużym zainteresowaniem diecezjan. Ks. Krzyżanowski czuł się „człowiekiem pióra”. Należał do aktywnych współpracowników gazety „Przegląd Katolicki”. Dnia 27 października 1877 r., biskup A. Gintowt, ordynariusz płocki, mianował go administratorem parafii Pokrzywnica. Władze diecezjalne powierzyły mu dodatkowe obowiązki w administracji kościelnej. Został mianowany dziekanem dekanatu pułtuskiego oraz regensem kancelarii konsystorza pułtuskiego. Codzienne obowiązki duszpasterskie w Pokrzywnicy spełniał ówczesny wikariusz, ponieważ ks. Krzyżanowski mieszkał w Pułtusku.

            Ks. W. Krzyżanowski, jako dziekan pułtuski z wielkim zaangażowaniem przystąpił do odbudowy kościoła pobenedyktyńskiego, w którym dobudowano wieże i położono na świątyni nowy dach. W tym czasie wspierał miejscowy szpital, angażował się w akcje charytatywne na rzecz ubogich.  W 1880 r. ks. W. Krzyżanowski odegrał ważną rolę przy zakładaniu Ochotniczej Straży Ogniowej (OSO) w Pułtusku. Ks. Wiktoryn był kasjerem i pierwszym kapelanem. Jego dalsze zaangażowanie w działalność strażacką sprawiło, że 1883 r. został wybrany nowym prezesem OSO w Pułtusku, zastępując Rosjanina Włodzimierza Łomnowskiego. W 1887 r., bp H. Kossowski wysłał go, jako asesora na trzy lata do Kolegium Duchownego w Petersburgu. Niestety ze względu na zły stan zdrowia po roku musiał powrócić do Pułtuska. W 1888 r. w wieku 56 lat władza diecezjalna doceniła jego pracę i otrzymał nominację na kanonię gremialną kapituły pułtuskiej i honorową kanonię kapituły mohylewskiej. W 1892 r. został odznaczony orderem św. Stanisława II klasy. Z każdym rokiem pogarszał się stan jego zdrowia. W czasie jego choroby funkcję dziekana pułtuskiego pełnił ks. Julian Dmochowski, proboszcz parafii Winnica. Ks. Wiktoryn Krzyżanowski zmarł w Pułtusku po długiej i ciężkiej chorobie w wieku 61 lat, został pochowany 12 września 1893 r. na cmentarzu św. Krzyża w Pułtusku.

Opr. ks. D. Kisiel