Wacław Barcikowski (ur. 10 października 1887 w Warszawie, zm. 2 maja 1981 tamże) – polski prawnik, adwokat i działacz polityczny. Przewodniczący Stronnictwa Demokratycznego (1949–1956). Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego (1945–1956).

Życiorys

Pochodził z warszawskiej rodziny robotniczej. W dzieciństwie pracował fizycznie w zakładach "Szukierta i Siemensa" w stolicy. Przed I wojną światową przez szereg lat przebywał w Moskwie, gdzie brał udział m.in. w rewolucji 1905. W 1912 zdał w Moskwie egzamin maturalny, zaś w 1918 ukończył studia na Uniwersytecie Moskiewskim.

W latach 1919–1924 pracował jako prokurator. Z przyczyn politycznych zrzekł się funkcji i przeszedł do adwokatury. Bronił m.in. w procesach brzeskim (1930), toruńskim (1931) i łuckim (1934). W 1936 jest m. in. obrońcą Władysława Gomułki. Działał w Lidze Obrony Praw Człowieka i Obywatela (LOPCiO), działającej przeciw prześladowaniom politycznym oraz nietolerancji. Organizacja ta została rozwiązana przez autorytarne władze II RP w 1937 roku. W latach 1937–1939 członek Klubu Demokratycznego w Warszawie. W okresie II wojny światowej działał w ruchu oporu, m.in. jako jeden z głównych działaczy Polskiej Ludowej Akcji Niepodległościowej i przewodniczący Naczelnego Komitetu Ludowego (1943–1944). Zwolennik jego współpracy z PPR.

Po wojnie aktywny w Stronnictwie Demokratycznym. Zasiadał w jego Centralnym Komitecie i Prezydium CK (1945–1958). W latach 1945–1949 I wiceprzewodniczący CK, a w latach 1949–1956 przewodniczący CK SD. Był posłem do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz Sejm PRL I kadencji. W latach 1947–1952 przewodniczący Komisji Prawniczej i Regulaminowej w Sejmie Ustawodawczym, w latach 1948–1952 przewodniczący Klubu Poselskiego SD. Zasiadał w Prezydium KRN (1945–1947), następnie był wicemarszałkiem Sejmu Ustawodawczego (1947–1952) i członkiem Rady Państwa. W latach 1952–1956 zastępca przewodniczącego Rady Państwa.

W okresie 1945–1956 sprawował funkcję pierwszego prezesa Sądu Najwyższego. Współodpowiedzialny za degradację sądownictwie w okresie stalinowskim, w grudniu 1956 wycofał się z życia politycznego.

Działał w Towarzystwie Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Sprawował funkcję przewodniczącego: Polskiego Związku Zachodniego, Polskiego Komitetu Słowiańskiego, Towarzystwa Przyjaciół Młodzieży Szkół Wyższych, a także Zrzeszenia Prawników Demokratów (następnie: Zrzeszenia Prawników Polskich).

Żonaty z Janiną (1896–1985), miał syna Władysława, generała brygady lekarza Wojska Polskiego. Był dziadkiem Andrzeja Barcikowskiego.

Odznaczony m.in. Orderem Budowniczych Polski Ludowej, Orderem Sztandaru Pracy I klasy (dwukrotnie), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1945), Medalem za Warszawę 1939-1945 (1946) oraz Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy (1946). Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.