Vittorio Gassman, ps. "Il Mattatore" (ur. 1 września 1922 w Genui, zm. 29 czerwca 2000 w Rzymie) – włoski aktor teatralny i filmowy oraz reżyser.

Biografia

Urodził się w zamożnej niemiecko-włoskiej rodzinie rzymskokatolickiej, jego matka pochodziła z Pizy. W latach szkolnych był dobrym koszykarzem. Studiował aktorstwo w Accademia Nazionale d'Arte Drammatica w Rzymie. W 1942 roku zadebiutował na scenie w Mediolanie w przedstawieniu Nieprzyjaciółka (La Nemica) z Aldą Borelli w reżyserii Dario Niccodemi. Następnie przeniósł się do Rzymu i związał z zespołem Teatro Eliseo z Tino Carraro i Ernesto Calindri.

Po raz pierwszy wystąpił na ekranie w filmie Spotkanie z Laurą (Incontro con Laura, 1945). Wraz z Stoppą, Riną Morelli i Paolą Borboni występował w sztukach reżyserowanych przez Luchino Viscontiego. Grał energicznego Stanleya Kowalskiego w sztuce Tennessee Williamsa Tramwaj zwany pożądaniem (Un tram che si chiama desiderio). Następnie dołączył do Teatro Nazionale z Tommaso Salvini, Massimo Girotti, Arnoldo Foà w spektaklu Henryka Ibsena Peer Gynt. W 1952 roku wraz z Luigi Squarziną założył Teatro d'Arte Italiano i zrealizował pełną wersją dramatu Hamlet, a następnie rzadkie utwory Seneki Tyestes (Tieste) lub Ajschylosa Persowie. W 1956 roku zagrał tytułową postać w Otello.

Dużą popularność przyniósł mu udział w czarnej komedii Sprawcy nieznani (I Soliti ignoti, 1958) jako złodziej z Claudią Cardinale, komediodramacie wojennym Wielka wojna (La Grande guerra, 1959), komediodramacie Fanfaron (IL Sorpasso, 1962), komedii Potwory (I Mostri, 1963), komedii Brancaleone i Krzyżowcy (Brancaleone alle crociate, 1970), komediodramacie Zapach kobiety (Profumo di donna, 1974) jako kapitan Fausto Consolo i dramacie Drogi papa (Caro papà, 1979) . Pomimo sukcesu w filmach, Gassman nigdy nie opuścił teatru. Założył szkołę teatralną we Florencji.

Był trzykrotnie żonaty; z Norą Ricci (1944-1952), z którą ma córkę Paolę, aktorką Shelley Winters (od 28 kwietnia 1952 do 1954), z którą ma córkę Vittorię (ur. 1953), i Diletta D'Andrea (od 1972 do jego śmierci), z którą ma syna Jacopo. Z nieformalnego związku z Juliette Mayniel, ma syna Alessandro (ur. 24 lutego 1965).

W późnych latach swojego życia padł ofiarą depresji. Zmarł w wieku 78. lat na zawał mięśnia sercowego. Pochowany został na słynnym cmentarzu Campo Verano w Rzymie.

Wybrana filmografia

• 1998: Kolacja (La Cena) jako Maestro Pezzullo
• 1996: Uśpieni (Sleepers) jako King Benny
• 1993: Abraham (TV) jako Terah
• 1991: Rossini! Rossini! jako Beethoven
• 1990: Baśnie tysiąca i jednej nocy (Les Mille et une nuits) jako Sinbad
• 1987: Rodzina (La Famiglia) jako Carlo w dojrzałym wieku
• 1983: Życie jest powieścią (La Vie est un roman) jako Walter Guarini
• 1982: Hrabia Tacchia (Il Conte Tacchia) jako Książę Torquato Terenzi
• 1982: Burza (Tempest) jako Alonzo
• 1981: Maszyna Sharky'ego (Sharky's Machine) jako Victor Score
• 1980: Naga bomba (The Nude Bomb) jako Sauvage/Nino Salvatori Sebastiani
• 1979: Kwintet (Quintet) jako Saint Christopher
• 1978: Dzień weselny (A Wedding) jako Luigi Corelli
• 1977: Nowe potwory (I Nuovi mostri) jako różne role
• 1976: Pustynia Tatarów (Il Deserto dei Tartari) jako Filimore
• 1974: Tacy byliśmy zakochani (C'eravamo tanto amati) jako Gianni Perego
• 1974: Zapach kobiety (Profumo di donna) jako kapitan Fausto Consolo
• 1969: 12+1 (12 + 1) jako Mario Beretti
• 1967: Tygrys i kotka (Il Tigre) jako Francesco Vincenzini
• 1967: Siedem razy kobieta (Woman Times Seven) jako Cenci
• 1966: Armia Brancaleone (L'Armata Brancaleone) jako Brancaleone da Norcia
• 1965: Włoch w Argentynie (Il Gaucho) jako Marco Ravicchio
• 1965: Slalom jako Lucio
• 1965: Koniuktura (La Congiuntura) jako Giuliano
• 1964: Porozmawiajmy o kobietach (Se permettete parliamo di donne) jako Dziwny gość/Dowcipniś/Klient/Kochanek/Niecierpliwy kochanek/Kelner/Nieśmiały brat/Choleryk/Więzień
• 1963: Sukces (Il Successo) jako Ceriani
• 1963: Potwory (I Mostri) jako Różne role
• 1963: Trudna miłość (L'Amore difficile) jako L'avvocato
• 1962: Rozbójnicy sycylijscy (I Briganti italiani) jako O Caporale
• 1962: Czarna dusza (Anima nera) jako Adriano Zucchelli
• 1962: Fanfaron (IL Sorpasso) jako Bruno Cortona
• 1962: Marsz na Rzym (La Marcia su Roma) jako Domenico Rocchetti
• 1961: Barabasz (Barabba) jako Sahak
• 1961: Duchy w Rzymie (Fantasmi a Roma) jako Giovanni Battista Villari "il Caparra"
• 1961: Zbrodnia (Crimen) jako Remo
• 1961: Życie jest ciężkie (Una Vita difficile) jako gra siebie
• 1961: Sąd ostateczny (Il Giudizio universale) jako Cimino
• 1959: Skok w Mediolanie (Audace colpo dei soliti ignoti) jako Peppe er pantera
• 1959: Niespodzianki miłości (Le Sorprese dell`amore) jako mistrz szkoły
• 1959: Wielka wojna (La Grande guerra) jako Giovanni Busacca
• 1959: Cud (The Miracle) jako Guido
• 1958: Sprawcy nieznani (I Soliti ignoti) jako Peppe
• 1958: Burza nad stepem (La Tempesta) jako Prokurator
• 1956: Wojna i pokój (War and Peace) jako Anatol
• 1956: Kean jako Kean
• 1955: Najpiękniejsza kobieta świata (La Donna piu bella del mondo) jako Książę Sergiej
• 1954: Mambo jako Mario
• 1953: Handel żywym towarem (La Tratta delle bianche) jako Michele
• 1952: Znak Zorro (Il Sogno di Zorro) jako Zorro
• 1951: Anna jako Vittorio
• 1951: Czarna korona (La Corona negra) jako Mauricio
• 1949: Wilk z Sewilli (Il Lupo della Sila) jako Pietro
• 1949: Wyjęci spod prawa (I Fuorilegge) jako Turi
• 1949: Gorzki ryż (Riso amaro) jako Walter
• 1947: Elena (Daniele Cortis) jako Daniele Cortis