Stanisław Puchalski herbu Puchała vel Stanislaus Ritter von Puchalski (ur. 5 stycznia 1867 w Wapowcach, zm. 16 stycznia 1931 w Warszawie) – marszałek polny porucznik Armii Austro-Węgier oraz komendant Legionów Polskich i generał dywizji Wojska Polskiego.

Kształcił się w wojskowych szkołach w Güns, Hranicach, Akademii Wojskowo-Technicznej w Wiedniu (1884-1887) oraz Szkole Sztabu Generalnego (1890-1893). W 1887 rozpoczął karierę oficerską jako podporucznik w 10 Pułku Piechoty. W 1890 awansował do stopnia porucznika, a w 1896 – kapitana z przydziałem do Wojskowego Biura Kolei Żelaznych. W 1903 już w randze majora został szefem sztabu 45 Dywizji Piechoty Landwehry. W 1910 otrzymał awans na stopień pułkownika. Od 1911 był dowódcą 20 Galicyjskiego Pułku Piechoty "Księcia Pruskiego Henryka", stacjonującego w Krakowie i Nowym Sączu, który w 80% składał się z Polaków. We wrześniu tego roku został dowódcą XXIV Brygady Piechoty. 1 listopada 1914 mianowany generałem majorem, brał ze swoją dywizją udział w walkach z Rosjanami na froncie galicyjskim.

Od lutego do października 1916 był następcą Karola Durskiego na stanowisku komendanta Legionów Polskich. Nieprzychylny Józefowi Piłsudskiemu, nie umiał z nim współpracować. Odwołany ze stanowiska komendanta Legionów, od 1917 dowodził 12 Dywizją Piechoty, walcząc na Bukowinie. 1 listopada 1917 został awansowany do stopnia stopień marszałka polnego porucznika (niem. feldmarschalleutnant). Uczestniczył w walkach na froncie nad Piawą. W listopadzie 1918 został internowany przez Ukraińców w Przemyślu, gdzie pełnił funkcję komendanta Twierdzy Przemyśl. Mianowany po rozpadzie Austro-Węgier komendantem wojsk polskich Galicji i Śląska, bez potrzeby podpisał rozkaz dla jednostek polskich, nakazujący im opuszczenie miasta i powiatu przemyskiego, oraz oddanie ich w ręce ukraińskie. Polacy (POW) nie zastosowali się do rozkazu i obronili Przemyśl. Polska komisja generalska rozpatrująca pod koniec 1918 zarzuty przeciwko Puchalskiemu – przed którą stanął na własne życzenie – uznała jego duże doświadczenie i wiedzę wojskową, jednocześnie stwierdzając, że "ze względu na słabe nerwy nie nadaje się do służby frontowej i samodzielnych komend", i oddała go do dyspozycji Naczelnego Dowództwa.

18 marca 1919 został przyjęty w stopniu generała porucznika do Wojska Polskiego i przydzielony z dn 1 marca tego roku do Rezerwy Oficerskiej w Warszawie. Kierował Kursem Adiutantów Sztabowych i uczestniczył w pracach Komisji Weryfikacyjnej. 10 czerwca 1919 wyznaczono go na stanowisko dowódcy Szkoły Sztabu Generalnego. Równocześnie przewodniczył Centralnej Komisji Wyszkolenia WP (od 21 sierpnia) oraz kierował dywizyjnym Centrum Wyszkolenia w Lidzie (od 17 listopada). 10 lutego 1920 został zwolniony z funkcji komendanta SSG, a 10 marca otrzymał nominację na stanowisko szefa Departamentu I Broni Głównych i Wojsk Taborowych Ministerstwa Spraw Wojskowych i członka Rady Wojskowej. Funkcję szefa departamentu sprawował do listopada 1920. Z dn. 1 marca 1921 został przeniesiony – na własną prośbę – do rezerwy armii, a z dn. 31 marca – w stan spoczynku z prawem noszenia munduru. 26 października 1923 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała dywizji ze starszeństwem z 1 czerwca 1919.

Zmarł 16 stycznia 1931 w Warszawie. Został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Rodzina

Stanisław Puchalski był żonaty z Luiginą Hächsman von Hochsam, z którą miał córkę Edytę (ur. 1904).

Ordery i odznaczenia

• Order Żelaznej Korony II klasy
• Kawaler Orderu Leopolda
• Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy (dwukrotnie)
• Krzyż Żelazny I i II klasy