Cmentarz żydowski w Skwierzynie – jest jednym z największych kirkutów w województwie lubuskim, a znajdujące się tam nagrobki (macewy) stanowią jedne z najcenniejszych zabytków Skwierzyny. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 2,23 ha, znajduje się na nim 247 macew.

Najstarsze zachowane nagrobki na cmentarzu pochodzą z początków XVIII w., choć cmentarz istniał prawdopodobnie od XV w. Cmentarz funkcjonował do lat 30. XX w. i jako jeden z nielicznych nie został zdewastowany w czasie II wojny światowej. Dopiero w latach 70. miejscowe władze zaczęły "porządkowanie" terenu cmentarza, które miało doprowadzić do jego całkowitej likwidacji. Próby renowacji cmentarza podjęto w 1992 r., nie było jednak wtedy na to środków. Dopiero wsparcie finansowe i organizacyjne kilku instytucji charytatywnych umożliwiło odbudowanie cmentarza w 2002 r. Już rok później cmentarz został ponownie zdewastowany przez nieznanych sprawców, a na jego powtórną renowację brakuje pieniędzy.

Dokładna data założenia cmentarza nie jest znana, choć można domniemywać po datowaniu najstarszego nagrobka, iż zaczęto tam dokonywać pochówków na początku XVIII wieku. Ocenia się, iż skoro początki gminy żydowskiej w Skwierzynie to XV wiek, musiał istnieć starszy kirkut, który być może znajdował się niedaleko starego cmentarza protestanckiego, którego ślady do niedawna były zauważalne przy dzisiejszej ulicy Jana III Sobieskiego.

Ostatnich zmarłych pogrzebano tam w latach 30. XX wieku, kiedy to w mieście nie było już prawie Żydów. Co ciekawe, kirkut przetrwał czasy nazizmu i wojennej pożogi w stanie niemal nienaruszonym. Stan taki utrzymywał się mniej więcej do połowy lat 60., do tego czasu nekropolia nie ucierpiała poważniej z ręki człowieka.

Przełom lat 60. i 70. to jednak okres zorganizowanej działalności władz lokalnych mającej na celu oficjalnie "uporządkowanie" cmentarza, a faktycznie jego całkowite zniszczenie. Przez jakiś czas prowadzono akcję demontażu i wywozu nagrobków wykonanych z co szlachetniejszych materiałów – część z nich trafiło nawet do Poznania i Szczecina, gdzie zostały wykorzystane do celów budowlanych.

Dodatkowo kirkut był dewastowany przez miejscowych mieszkańców. Wiele z macew zostało przez nich ukradzionych, posłużyły jako elementy fundamentów niedalekich domków jednorodzinnych. Cmentarz stopniowo zarastał krzakami, a co gorsza stał się miejscem spotkań miejscowego marginesu społecznego. Z powyższych powodów większość nagrobków nie wytrzymało próby czasu i albo poprzewracała się albo też popękała. Na ich niekorzyść działało także spore nagromadzenie śmieci i opadłych z drzew, gnijących liści. Nie wystarczało okresowe sprzątanie terenu kirkutu, które wykonywali uczniowie skwierzyńskich szkół pod kierownictwem nauczycieli. Oprócz niszczenia i kradzieży macew, wiele grobów rozkopano w poszukiwaniu cennych przedmiotów, jakie rzekomo mieli mieć przy sobie zmarli. Do dziś na terenie cmentarza można natknąć się na zagłębienia w ziemi będące "dziełem" złodziei.

W 1992 roku Waldemar Chrostowski, wojewódzki konserwator zabytków, wpisał skwierzyński kirkut do rejestru zabytków. Na jego polecenie cmentarz zbadali Henryk Grecki (z Pracowni Zieleni Zabytkowej w Szczecinie) i Ryszard Patorski (muzeum w Międzyrzeczu), wykonując zdjęcia 162 macew. Tłumaczeniem inskrypcji na nagrobkach zajął się Paweł Woronczak, a dokumentację tej inwentaryzacji przesłano m.in. do Żydowskiego Instytutu Historycznego (ŻIH) w Warszawie.

W czerwcu 2002 roku, z inicjatywy Skwierzyńskiego Stowarzyszenia Rozwoju Gospodarczego i przy wsparciu finansowym Fundacji Forda oraz Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce, miał miejsce projekt "Przywrócić Pamięć". Teren został uporządkowany, przewrócone macewy oczyszczone i ponownie ustawione. Na terenie kirkutu umieszczono tablice informacyjne, na których widniały informacje dotyczące historii skwierzyńskich Żydów, wybudowano także drewniane schodki ułatwiające podejście pod jedno z piaszczystych zboczy wzgórza. W akcji, prócz wynajętych pracowników i uczniów miejscowych szkół średnich, wzięli także młodzi Niemcy z Mauritius Gymnasium w Büren k. Paderborn. Otwarcie odrestaurowanej nekropolii, w którym uczestniczyli przedstawiciele żydowskiej gminy wyznaniowej ze Szczecina, połączone zostało z konferencją naukową i wystawą fotografii przedstawiających cmentarz.

Rok później, w nocy z 9 na 10 listopada 2003 roku, cmentarz został zdewastowany.