Ronnie James Dio, właśc. Ronald James Padavona (ur. 10 lipca 1942 w Portsmouth, zm. 16 maja 2010 w Houston) – amerykański muzyk, kompozytor i wokalista heavymetalowy.

Zaliczany do grona osób mających duży wpływ na rozwój muzyki hard rock i heavy metal. Zasłynął swoim "dzikim głosem", rozpropagował symbol do dziś znany i używany wśród fanów metalu – corna (kojarzony z rogami szatana). Jak twierdził, nigdy nie pobierał lekcji śpiewu. Znany przede wszystkim jako wokalista Dio i następca Ozzy'ego Osbourne'a w Black Sabbath. W 2006 roku piosenkarz został sklasyfikowany na 10. miejscu listy 100 najlepszych wokalistów wszech czasów według Hit Parader. Z kolei w 2009 roku został sklasyfikowany na 3. miejscu listy 50 najlepszych heavymetalowych frontmanów wszech czasów według Roadrunner Records.

Biografia

Ronnie James Dio urodził się jako Ronald James Padavona w Portsmouth w New Hampshire jako jedyne dziecko włoskiej rodziny. Wkrótce rodzina przeprowadziła się do Cortland. Rodzice wychowywali go w tradycji wyznania rzymskokatolickiego. W 1960 roku Dio ukończył Cortland City School. W 2004 roku został wprowadzony do tamtejszej Hall of Fame. 15 listopada 1988 roku uhonorowało muzyka ulicą jego imienia.

W młodości Dio uczył się gry na trąbce, nagrał również kilka kompozycji z różnymi zespołami z nurtu rockabilly. W okresie nauki w szkole średniej dołączył do formacji The Vegas Kings, w której grał na gitarze basowej. W późniejszym okresie objął również stanowisko wokalisty, a grupa zmieniła nazwę na Ronnie & The Rumblers, a następnie na Ronnie And The Red Caps. Pierwszy siedmiocalowy singel na płycie winylowej grupa wydała w 1958 roku nakładem Reb Records. Na stronie A znalazła się kompozycja pt. "Lover", zawierająca wokalizy harmoniczne Dio. Natomiast na stronie B ukazał się instrumentalny utwór zatytułowany "Conquest", zawierający partie muzyka na trąbce.

W 1960 roku Dio podjął studia na University at Buffalo na wydziale farmacji, jednakże rok później przerwał naukę. Ronnie przyjął pseudonim "Dio" po członku mafii Johnnym Dio, a po raz pierwszy użył go oficjalnie w 1961 roku. Wkrótce potem zespół przyjął nazwę Ronnie Dio & The Prophets. Grupa wydała szereg singli. W 1967 roku przyjęła nazwę Electric Elves.

W latach 70. XX wieku zawiązał udaną współpracę z Ritchiem Blackmore'em – gitarzystą Deep Purple, a jej owocem był zespół Rainbow. Dio stał się szybko rosnąca ikoną kultury rockowej, a album Rising podbił listy przebojów. W roku 1979 zastąpił w Black Sabbath Ozzy'ego Osbourne'a. Wydane z tym zespołem 4 albumy Heaven and Hell, Mob Rules, Dehumanizer oraz Live Evil, stanowią po dzień dzisiejszy jeden z największych dorobków w kulturze rockowo-heavymetalowej. Był to pierwszy z 3 okresów współpracy Dio z Black Sabbath, a szczególnie z Tonym Iommim. Pomimo początkowych sukcesów "odnowionej" grupy, fani nie pogodzili się z jej rozłamem i zmianą brzmienia. Nastąpił kolejny kryzys w zespole z uwagi na problemy przy montażu Live Evil. Perkusista Vinnie Appice i Dio opuścili Black Sabbath. Stało się to motywacją do solowej kariery i utworzenia zespołu Dio jeszcze w roku 1982.

W 1984 Ronnie James Dio zebrał ponad 40 osób ze świata heavy metalu oraz hard rocka (między innymi wokalistę Judas Priest Roba Halforda, gitarzystów Iron Maiden Dave'a Murraya i Adriana Smitha i gitarzystę Yngwiego Malmsteena) i zorganizował akcję Hear 'n Aid, która zdobyła milion dolarów na cele charytatywne. W 1991 Ronnie James Dio wrócił do kolegów z Black Sabbath i wspólnie nagrali najcięższy w historii zespołu album Dehumanizer (1992). Kolejny album z tym zespołem nagrał na przełomie 2006 i 2007 roku. Było to podsumowanie pracy artystów zatytułowane The Dio Years.

Śmierć

25 listopada 2009 na oficjalnej stronie internetowej Wendy Dio podała informację, iż u Ronniego zdiagnozowano wczesne stadium raka żołądka. Muzyk rozpoczął terapię w Mayo Clinic, a następnie w klinice w Houston. W maju 2010 roku w związku z chorobą zostały odwołane wszystkie występy wokalisty. Ronnie James Dio zmarł 16 maja 2010 roku w Houston o godzinie 7.45 rano. Pogrzeb muzyka odbył się 30 maja 2010 roku w Los Angeles. W nabożeństwie wzięli udział m.in. Glenn Hughes, Geoff Tate i Paul Shortino oraz ponad 1200 fanów wokalisty.

Śmierć Dio spotkała się ze znacznym odzewem środowiska muzycznego. Kondolencje i wyrazy szacunku złożyli m.in. basista Nikki Sixx – członek Mötley Crüe, Billy Corgan – lider The Smashing Pumpkins, perkusista Lars Ulrich – członek grupy Metallica, Robb Flynn – lider Machine Head, David Coverdale – wokalista Whitesnake, Scott Ian – gitarzysta formacji Anthrax, muzycy Iron Maiden, czy gitarzysta Obituary – Ralph Santolla.

23 października 2010 roku w bułgarskim mieście Kawarna odsłonięto pomnik Ronniego Jamesa Dio wykonany z kamieni morskich.

Artyście poświęcony został również tribute album, zatytułowany This is Your Life: A Tribute to Ronnie James Dio, zrealizowany przez wykonawców muzyki hard rockowej oraz heavy metalowej, m.in zespoły Metallica, Motörhead, Scorpions czy Anthrax.

Życie prywatne

Pierwszą żoną artysty była Loretta Berardi (ur. 1941). W czerwcu 1968 adoptowali syna Dana Padavona (zawód: meteorolog w Buffalo). Kolejną jego żoną była Wendy Dio (ur. 1947 – zawód: menedżer przemysłu muzycznego).