Roman Sanguszko (ur. ok. 1537, zm. 12 maja 1571) – książę, hetman polny litewski w latach 1567-1571, wojewoda bracławski w latach 1566-1571, starosta żytomierski.

Wywodził się z rodu kniaziowskiego. Był synem Fiodora Sanguszki i Anny Dospotówny.

Dzieciństwo i młodość spędził na dworze królewskim. Był dworzaninem króla Zygmunta II Augusta. Karierę wojskową rozpoczął w 1555 roku biorąc udział na czele własnego oddziału w wojnie przeciwko Państwu Moskiewskiemu. W 1557 za zasługi na polu bitwy otrzymał starostwo żytomierskie.

Od 1558 roku Roman Sanguszko brał udział w walkach z Tatarami, od 1564 roku uczestniczył w wojnie litewsko-moskiewskiej. 26 stycznia 1564 roku wziął udział w zwycięskiej w bitwie bitwa nad Ułą.

W 1566 roku na sejmie w Wilnie został mianowany pierwszym wojewodą bracławskim. W marcu następnego roku otrzymał buławę hetmana polnego litewskiego. W lipcu 1567 przeprowadził błyskawiczną mobilizację wojsk i w okolicach Połocka stoczył serię zwycięskich bitew z armią moskiewską, w tym bitwę pod Czaśnikami. We wrześniu 1568 roku brawurowym szturmem zdobył twierdzę Ułłę. Następnie korzystając z okazji spustoszył okolice Newla, Wieliża i Wielkich Łuków co przyniosło mu wiele cennych łupów wojennych. W 1569 roku pomimo niechęci do zacieśniania związków Korony z Litwą podpisał unię lubelską.

W 1569 roku ponownie wyprawił się na Ukrainę gdzie pobił Tatarów pod Humaniem. Zmarł 12 maja 1571 roku. Swój ogromny majątek pozostawił synowi. Pochowany został w cerkwi św. Mikołaja w Mielcach.

Roman Sanguszko uważany jest za jednego z najwybitniejszych dowódców litewskich doby jagiellońskiej. Wsławił się jako obrońca Litwy i Rusi przed najazdami Tatarów, z którymi stoczył liczne zwycięskie walki. W polityce wewnętrznej był zwolennikiem zachowania odrębności Litwy.

Rodzina

Poślubił podobnie jak on sam, wyznawczynię prawosławia Aleksandrę z Chodkiewiczów (zm. 1570), Mieli razem troje dzieci:

• Fiodora († 1591), kawalera;
• Teodorę († 1598), od 1583 poślubiła wojewodę Stanisława Radzimiński,w 1591 roku księcia Aleksandra Prońskiego, i po raz trzeci w 1596 roku Andrzeja Leszczyńskiego wojewodę brzeskokujawskiego;
• Aleksandrę († 1602), żonę od 1577 roku Janusza Zasławskiego.