Roman Archutowski (ur. 5 sierpnia 1882 w Karolinie, zm. 18 kwietnia 1943 na Majdanku) – polski duchowny i błogosławiony katolicki. Brat Józefa Archutowskiego, teologa i profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pochodził z bogatej ziemiańskiej rodziny. Ukończył gimnazjum w Pułtusku. Maturę zdał w Suwałkach w 1900 roku, po czym wstąpił do Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego św. Jana Chrzciciela w Warszawie, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie w roku 1904. Został skierowany do pracy na parafii Jeżów, następnie na studia teologiczne do Rzymsko-Katolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu.

Od 1910 pełnił posługę prefekta w Gimnazjum Realnym oraz w Gimnazjum im. Św. Stanisława Kostki. W latach 1925-1940 sprawował funkcję dyrektora tej szkoły. Pełnił również różne funkcje w Sądzie Metropolitalnym.

W 1940 objął urząd regensa Warszawskiego Seminarium Duchownego. W 1942 dwukrotnie uwięziony na Pawiaku. Maltretowany i bity nie ustępował groźbom, łącząc się w cierpieniu z Męką Jezusa Chrystusa. 23 marca 1943 roku został przetransportowany do niemieckiego obozu koncentracyjnego Kriegsgefangenenlager Maydanek. Zachorował na tyfus plamisty. Po wielu cierpieniach i świadectwie wiary zmarł 18 kwietnia 1943 r. w Niedzielę Palmową. Ciało zostało spalone w krematorium.

Spoczywa w mogile zbiorowej księży emerytów na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 107–VI–23/30).

Ks. Roman został zaliczony w poczet 108 błogosławionych męczenników za wiarę 13 czerwca 1999 roku w Warszawie.

Zainteresowania naukowe

Historyk Kościoła. Autor ponad 200 haseł o tematyce historycznej w "Podręcznej Encyklopedii Katolickiej". Autor podręczników szkolnych.

Publikacje (wybór)

• Podręczna encyklopedya kościelna, 1912
• Historja Święta Nowego Testamentu czyli Dzieje Objawienia Bożego w Nowym Testamencie, 1922
• Historia Kościoła Katolickiego w zarysie, 1946
• Zarys historii kościoła katolickiego dla wiernych, 1948