Cmentarz parafialny w Racławicach – jedna z najstarszych nekropolii powiatu niżańskiego usytuowana przy drodze krajowej nr 77. Na jej terenie znajduje się ponad 80 zabytkowych nagrobków pochodzących z XIX i początku XX wieku.

Historia

Cmentarz parafialny został założony w początkach XIX wieku na wschodnich rubieżach Racławic, zastępując cmentarz kościelny znajdujący się przy kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Należy do nekropolii, które utworzono po ogłoszeniu przez cesarza Józefa II Habsburga dekretu z 11 grudnia 1783 r. w sprawie likwidacji cmentarzy przykościelnych i dokonywania pogrzebów poza terenami zamieszkałymi.

Obiekt jest dalej czynny i służy obecnie jako miejsce pochówku mieszkańców Racławic, Woliny, Nowej Wsi i Niska-Podwoliny.

Najstarszy nagrobek z zachowaną inskrypcją pochodzi z 1834 r. i posiada formę kolumny doryckiej.

Część rzeźb nagrobnych odznacza się oryginalnością i wysokimi walorami artystycznymi. Znamienite dzieła wykonali rzeźbiarze krakowscy, rzeszowscy, radomscy, przemyscy i rozwadowscy, m.in. Ferdynand Majerski, Michał Jękot i rodzina Janików.

Pochowani na cmentarzu parafialnym w Racławicach

Na cmentarzu parafialnym znajdują się groby uczestników powstania styczniowego m.in. Jana Gisgesa Gawrońskiego. Pochowano tu wielu urzędników powiatu niżańskiego, właścicieli majątków ziemskich oraz osoby pracujące na dworze hr. Oliviera i Marii Rességuier de Miremont, m.in. Klemensa Kostheima, Euzebiusza Gruszkiewicza, Franciszka Watzkę, Władysława Freundlicha, Jana i Amalię Piotrowskich, Józefa i Katarzynę Raychlów, Johanna Kračka, Macieja Majera, a także lekarzy i farmaceutów: Stanisława Bresiewicza, Jana Lubicza Woytkowskiego, Leona i Janinę Koreckich.

Miejsce spoczynku mają tu posłowie II Rzeczypospolitej: Wojciech Marchut i Tomasz Bartoszek oraz księża: Józef Günther, Wojciech Sapecki, Franciszek Zmarzły, Bronisław Wasyl, Marian Marchut i Mieczysław Porawski.

Spoczywają tutaj osoby zasłużone dla Polski i regionu niżańskiego, uczestnicy walk w trakcie I i II wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, żołnierze Armii Krajowej oraz działacze społeczni, m.in.: nieznani żołnierze Września 1939 r., rodzina Szojów, Walenty i Wawrzyniec Hetnarowie, Henryk Radziński, Józef Piłat, Walenty Koza, Karol Bis, Wojciech Maziarz oraz rodzina Mireckich.

Ciekawostki

• Na pewnym nagrobku z 1894 r. widnieje napis: Marcin Grzesiak, obywatel miasta Nisko. Inskrypcja jest swoistą ciekawostką, ponieważ Nisko otrzymało prawa miejskie dopiero w 1933 r.
• Jedna z XIX-wiecznych figur została przestrzelona w czasie I lub II wojny światowej na wysokości serca. Rzeźba przedstawia małe dziecko oparte o krzyż, trzymające w lewej ręce wieniec. Znajduje się na grobie dzieci Konstantego i Ludmiły Papiaków - Władzia i Jancia.
• Teren nekropolii porasta starodrzew złożony głównie z dębu szypułkowego z pięcioma stanowiskami bluszczu pospolitego. Największe okazy tego pnącza, o średnicy pnia wynoszącej około 18 cm, corocznie kwitną i owocują.

nr rej. 383/A z 17 czerwca 1988