Niccolò Paganini (ur. 27 października 1782 w Genui, zm. 27 maja 1840 w Nicei) – włoski skrzypek, altowiolista, gitarzysta i kompozytor.

Urodził się 27.10.1782r. we Włoszech, w Genui. Był trzecim z szóstki dzieci Antoniego Paganiniego i Teresy Bocchiardi.

Ojciec Paganiniego zmuszał go karami fizycznymi, aby ćwiczył grę na skrzypcach kilka-kilkanaście godzin dziennie. Już jako dziecko występował publicznie. Po wyzwoleniu się spod opieki despotycznego ojca rozpoczął koncertowanie po kraju, wzbudzając sensację jako wirtuoz. Jednocześnie okazywał wielkie zamiłowanie do hazardu i hulanek, często przepuszczając całe pieniądze. W latach 1800-1805 zniknął całkowicie z życia publicznego i nie wiadomo, co się z nim działo. Według plotek siedział wtedy w więzieniu razem ze swoimi kolegami. Ponoć trafił tam za liczne kradzieże.

Choć występował tylko we Włoszech, jego sława sięgnęła całej Europy. Dopiero w 1828 wyruszył na występy zagraniczne. Okazały się one wielkim triumfem Paganiniego. Grał między innymi w Austrii, Niemczech, Francji i Anglii. W czerwcu 1829 grał również w Poznaniu i Warszawie, gdzie doszło do skrzypcowego "pojedynku" pomiędzy nim a Karolem Lipińskim. Jego występy były wielkim wydarzeniem, podsycanym przez plotki i reklamę. Również swoim wyglądem oraz zachowaniem na koncertach i poza nimi wywierał wielkie wrażenie.

Ostatnie lata swego życia spędził w Nicei. Chorował na gruźlicę i nie mógł mówić.

Teorie nt. techniki gry

Technika gry Paganiniego do dzisiaj stanowi wielką zagadkę. Stawiano wiele hipotez, aby ją rozwiązać. Lekarze stwierdzili, iż miał wklęsły obojczyk, co umożliwiało mu lepsze utrzymanie skrzypiec, oraz nadrozwój palców. Mówiono o innej budowie jego dłoni, konszachtach z diabłem, innym prowadzeniu smyczka, specjalnym strojeniu skrzypiec. Na koncertach grywał tylko utwory skomponowane przez siebie. Jego ulubionym instrumentem były podarowane mu przez bogatego kupca skrzypce z roku 1741, wykonane przez Giuseppe Guarneriego del Gesú. Wprowadził również nowy "chwyt Paganiniego", w przeciwieństwie do chwytu Geminianiego.

Przypuszcza się, iż chory był na zespół Marfana. Jednym z objawów choroby są długie "pajęcze" palce.

Twórczość

Najsłynniejsze utwory Paganiniego to 24 Capriccia (kaprysy) op. 1 na skrzypce, koncerty skrzypcowe: D-dur op.6 i h-moll op.7 (ze sławnym "rondem z dzwonkiem", czyli tzw. Campanellą, która w transkrypcji fortepianowej F. Liszta bardzo się rozpowszechniła). Największe wyzwanie dla skrzypków stanowią wariacje; spośród nich np. tzw. "Il Carnevale di Venezia" (Karnawał wenecki). Paganini oprócz skrzypiec mistrzowsko grał na gitarze i zostawił kilkanaście kompozycji solowych i kameralnych na skrzypce, wiolę, gitarę i wiolonczelę.

Ciekawostki

Dla niego Hektor Berlioz skomponował utwór na orkiestrę z solową altówką Harold w Italii.