Nadia Juliette Boulanger (ur. 16 września 1887 w Paryżu, zm. 22 października 1979 tamże) – francuska kompozytorka, pedagog, dyrygentka, pianistka i organistka.

Życie i działalność

Wykształcenie muzyczne uzyskała w Konserwatorium Paryskim, gdzie studiowała kompozycję u Charles'a-Marie Widora i Gabriela Fauré, organy u Louisa Vierne'a i Felixa Alexandre'a Guilmanta oraz fortepian u Paula Vidala.

Poświęciła się pracy pedagogicznej, stając się z czasem jednym z najwybitniejszych pedagogów kompozycji w XX wieku. Prowadziła działalność pedagogiczną we Francji i w Stanach Zjednoczonych. W latach 1920-1939 była profesorem kompozycji, dyrygentury i historii muzyki w Ecole Normale de Musique w Paryżu. Wykładała również w Konserwatorium Paryskim i w Konserwatorium Amerykańskim w Fontainebleau (w latach 1921-1950 pełniła tam funkcję dyrektora). W latach 1939-1946 wykładała kompozycję w USA. Ponadto, prowadziła także prywatne lekcje kompozycji i analizy dzieła muzycznego.

Obok działalności pedagogicznej i kompozytorskiej zajmowała się także wykonawstwem. Działała głównie jako dyrygent, występując w krajach europejskich i USA. Dyrygowała również w 1967 roku w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Podczas swojego pobytu Polsce poprowadziła wykłady otwarte w Państwowych Wyższych Szkołach Muzycznych w Warszawie i Krakowie. Wykonywała dzieła od baroku do współczesności, ze szczególnym uwzględnieniem muzyki dawnej, dzieł swoich uczniów oraz twórczości Gabriela Fauré. Przyczyniła się do rozpowszechnienia muzyki tego kompozytora, zwłaszcza jego Requiem. Wykonywała także i popularyzowała dzieła swojej siostry, Lili Boulanger (1893-1918).

Ponadto, prowadziła działalność publicystyczną i popularyzatorską. Jako krytyk muzyczny współpracowała m.in. z redakcjami "Monde Musical", "Spectateur" i "Revue Musicale". Pełniła także zaszczytną funkcję dyrektora muzycznego Księstwa Monako. Z parą książęcą utrzymywała bliski kontakt. W 1956 roku zajmowała się oprawą muzyczną uroczystości zaślubin księcia Rainiera z aktorką Grace Kelly. Tam również obchodziła uroczyście swój jubileusz 80-lecia urodzin. Do jej bliskich przyjaciół należeli m.in. Igor Strawinski i Paul Valéry.

Studenci

Pod kierunkiem Nadii Boulanger kształciło się kilka pokoleń muzyków. Ich liczbę ocenia się na 1200 osób, aczkolwiek Nadia Boulanger nie prowadziła w tym względzie żadnych notatek. Należą do nich m.in.: Daniel Barenboim, Conrad Beck, Robert Bennett, Lennox Berkeley, Arthur Berger, Jacques Berlinski, Gary Bertini, Idil Biret, Astor Piazzolla, Marc Bliztstein, Lili Boulanger, Mario di Bonaventura, Charles Bruck, Elliott Carter, Jacques Chailley, Paul Seiko Chihara, John Chowning, Marius Constant, Aaron Copland, Sir Clifford Curzon, Francis Dhomont, David Leo Diamond, Julio Estrada, Armando José Fernandes, Michael Flaksman, Jean Françaix, Robert Frances, John Eliot Gardiner, Peggy Glanville-Hicks, Philip Glass, Alexej Haieff, Pierre Henry, Ralph Kirkpatrick, Dinu Lipatti, Igor Markevitsch, John Nicholas Maw, Jeremy Menuhin, Gil Miranda, Douglas Moore, Thea Musgrave, Emil Naumoff, Per Nörgaard, Paul Rovsing Olsen, Lubomir Pipkow, Walter Piston, Quincy Porter, Almeida Prado, Claudio Santoro, Cornel Taranu, Virgil Thomson, Andriej Michajłowicz Wołkoński.

Studenci z Polski

Nadia Boulanger wykształciła także liczne grono muzyków polskich, wśród których najliczniejszą grupę stanowią kompozytorzy. W różnym czasie pod jej kierunkiem studiowali m.in. Grażyna Bacewicz, Zbigniew Bargielski, Jerzy Bauer, Marian Borkowski, Joanna Bruzdowicz, Ewa Bukojemska, Andrzej Czajkowski, Sylwester Czosnowski, Andrzej Hundziak, Bronisława Kawalla, Wojciech Kilar, Stefan Kisielewski, Anna Maria Klechniowska, Michał Kondracki, Zygmunt Krauze, Feliks Roderyk Łabuński, Zdzisław Ładomirski, Juliusz Łuciuk, Wojciech Łukaszewski, Roman Maciejewski, Bernadetta Matuszczak, Krzysztof Meyer, Maria Modrakowska-Jackowska, Piotr Moss, Zygmunt Mycielski, Barbara Niewiadomska, Izabela Pacewicz, Elżbieta Paszkowska, Alina Piechowska, Zbigniew Pniewski, Grażyna Pstrokońska-Nawratil, Marta Ptaszyńska, Witold Rudziński, Zbigniew Rudziński, Kazimierz Serocki, Kazimierz Sikorski, Tomasz Sikorski, Stanisław Skrowaczewski, Jerzy Sokorski, Michał Spisak, Witold Szalonek, Antoni Szałowski, Tadeusz Szeligowski, Henryk Szeryng, Romuald Twardowski, Stanisław Wiechowicz, Antoni Wit, Bolesław Woytowicz, Wawrzyniec Żuławski.

Nagrody i wyróżnienia

• 1908 – II miejsce w konkursie o Nagrodę Rzymską za kantatę La Sirene
• 1957 – tytuł honorowego członka Związku Kompozytorów Polskich
• 1967 – tytuł Doktora Honoris Causa Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie
• 1967 – Order Komandorii Legii Honorowej przyznany z okazji 80 rocznicy urodzin
• Order Polonia Restituta

Wybrane kompozycje

• Les heures claires – cykl pieśni, współautorstwo: Raoul Pugno, sł. Émile Verhaeren (1909-1912)
• kantata La Sirene (nagrodzona w konkursie Prix de Rome)
• opera La ville morte, do libretta według Gabriele'a d'Annuzio (wspólnie z Raoulem Pugno, 1911)
• Rapsodia na fortepian i orkiestrę
• utwory orkiestrowe
• utwory kameralne i solowe
• pieśni (m.in.: "Le Couteau"; "Doute"; "L'echange", sł. Mauclair; "I'ai frappe", sł. Bourguignon; "Soir d'hiver", sł. Nadia Boulanger)