Mikołaj Sapieha herbu Lis (ur. przed 1545, zm. 1 listopada 1599) w Brześciu Litewskim – marszałek hospodarski, wojewoda witebski, brzeskolitewski, miński.

Był synem Pawła i Oleny Holszańskiej, brat Bohdana, brat przyrodni Andrzeja, ojciec Mikołaja i Krzysztofa.

W latach 1545-1546 studiował na Uniwersytecie w Lipsku, następnie w latach 1547-1548 w Królewcu. W 1561 r. wziął udział w wojnie inflanckiej, w latach 1564-1569 kontynuował karierę wojskową w kolejnych walkach z Carstwem Rosyjskim. W nagrodę za udział w bitwie pod Czaśnikami 3 kwietnia 1566 mianowany marszałkiem hospodarskim. Brał udział w obradach sejmu 1569 r., jego podpis widnieje pod aktem unii lubelskiej.

Od 1576 r. na skutek podeszłego wieku ojca sprawował faktycznie urząd wojewody nowogródzkiego. W lipcu 1576 mianowany przez Stefana Batorego wojewodą mińskim. W latach 1577-1578 posłował do Moskwy.

W 1580 r. Ostafi Wołłowicz, szwagier Mikołaja zawarł w imieniu ich obu z królem kontrakt trzyletni na warzenie w Kodniu soli z żup królewskich w Wieliczce i Bochni. Podobne umowy Mikołaj zawierał w latach 1584 r. na żupy ruskie i 1597 r. ponownie żupy krakowskie. Obie te umowy zerwane zostały z niewiadomych przyczyn po roku.

Podczas bezkrólewia we wrześniu 1586 był jednym z senatorów, którzy wystosowali list do bojarów moskiewskich w sprawie rozpoczęcia rokowań na temat unii Rzeczypospolitej i Moskwy. W 1587 r. poparł kandydaturę Zygmunta Wazy.

Podczas sejmiku brzeskiego w 1596 r. poparł dążenia Polski do przystąpienia do ligi antytureckiej.

Wychowany w prawosławiu ulegał w ciągu życia wpływom kalwinizmu, nie zrywając jednak całkowicie z poprzednią religią.