Marek Władysław Papała (ur. 4 września 1959 w Pruchniku, zm. 25 czerwca 1998 w Warszawie) – polski oficer Milicji Obywatelskiej i Policji, od 3 stycznia 1997 roku do 29 stycznia 1998 roku Komendant Główny Policji.

Wykształcenie

• 1978 – ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Jarosławiu
• 1983 – ukończył Wyższą Szkołę Oficerską Milicji Obywatelskiej w Szczytnie
• 1985 – ukończył Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego
• 1986 – ukończył studia podyplomowe w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie
• 1990 – uzyskał stopnień doktora nauk prawnych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego

Kariera zawodowa

Służbę w Milicji Obywatelskiej rozpoczął w 1979 roku jako ochotnik w Batalionie Centralnego Podporządkowania w ramach odbywania zasadniczej służby wojskowej będące częścią składową Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej. W latach 1980-1983 student-podchorąży Wyższej Szkoły Oficerskiej Milicji Obywatelskiej w Szczytnie, gdzie po ukończeniu pozostał jako nauczyciel akademicki zagadnień bezpieczeństwa ruchu drogowego. W 1984 roku został zatrudniony w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej w Biurze Ruchu Drogowego, gdzie pracował m.in. jako inspektor, naczelnik wydziału, zastępca dyrektora i dyrektor Biura. W 1995 roku awansował na zastępcę Komendanta Głównego Policji Jerzego Stańczyka. 3 stycznia 1997 roku na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Leszka Millera, Prezes Rady Ministrów Włodzimierz Cimoszewicz mianował Papałę Komendantem Głównym Policji w stopniu inspektora. Jako komendant został następnie awansowany na stopień policyjny nadinspektora Policji. Z funkcji Komendanta Głównego Policji został odwołany 29 stycznia 1998 roku przez ministra Janusza Tomaszewskiego.

Życie prywatne

Żonaty z Małgorzatą. Mieli córkę Natalię (ur. 1983).

Śmierć i śledztwo

Okoliczności morderstwa

25 czerwca 1998, dwie godziny przed śmiercią, Marek Papała był w Wilanowie na przyjęciu imieninowym u emerytowanego generała brygady MSW PRL, Józefa Sasina przy ulicy Wiktorii Wiedeńskiej (tzw. „zatoka czerwonych świń”). W mieszkaniu znajdowali się: gospodarz – generał Józef Sasin, jego żona – Janina oraz syn generała Jacek z żoną. Był też amerykański biznesmen polskiego pochodzenia Edward Mazur z kierowcą. Nadinspektor Papała zjawił się na ul. Wiktorii Wiedeńskiej około godziny 20:00. Mniej więcej godzinę wcześniej wyszedł stamtąd były funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa Hipolit Starszak z żoną. Początkowo to Mazur miał odwiedzić w domu Papałę. Około godziny 19:30 Papała i Mazur rozmawiali przez telefon. Chcieli doprecyzować miejsce spotkania. Mieli ustalić szczegóły wyjazdu Papały do Stanów Zjednoczonych jako oficera łącznikowego. Nadinspektor Marek Papała nigdy wcześniej nie był w domu Sasinów. Widywali się na imprezach u innych znajomych. Przez telefon gen. bryg. w st. spocz. Józef Sasin wyjaśnił b. Komendantowi Głównemu Policji, jak znaleźć mieszkanie. Marek Papała przyjechał po około 20 minutach. Zjawił się na imieninach przypadkiem, był zaskoczony, że obchodzona jest uroczystość. Nie pił alkoholu, bo prowadził samochód. Według relacji Józefa Sasina, Papała rozmawiał z Mazurem o wyjeździe do Stanów Zjednoczonych Ameryki. Zaraz po Papale (około pół godziny później) z domu Sasinów wyszedł Edward Mazur. Wcześniej proponował nadinspektorowi, by pojechali razem. Nadinspektor Marek Papała nie skorzystał z tej propozycji i wyszedł sam. Pojechał na Dworzec Centralny, skąd miał odebrać matkę, która przyjeżdżała do niego w odwiedziny. Pociąg się spóźniał, więc wrócił tymczasowo do domu. Według ustaleń prowadzących śledztwo Marek Papała w czwartek, 25 czerwca 1998 roku, około godziny 22:00, podjechał samochodem marki Daewoo Espero pod budynek przy ul. Wincentego Rzymowskiego 17 w Warszawie, gdzie znajdowało się jego mieszkanie. Został zastrzelony przy swoim aucie. Sprawca oddał strzał w głowę z pistoletu z tłumikiem. Pocisk z wystrzału utkwił w oparciu fotela pojazdu i został odnaleziony przez policjantów prowadzących oględziny.

Śledztwo

Zgodnie z przyjętą wersją śledczą polskich organów ścigania o podżeganie do zabójstwa byłego Komendanta Głównego Policji nadinspektora Marka Papały podejrzany jest Edward Mazur. O współudział w zabójstwie podejrzewany jest Ryszard Bogucki skazany wcześniej za zabójstwo Andrzeja Kolikowskiego pseudonim Pershing, a także Andrzej Zieliński pseudonim Słowik.

Istnieją także publikacje sugerujące jako sprawcę Igora Ł. ps. Patyk, jednak z powodu objęcia go ochroną jako świadka koronnego w innej sprawie (sporej skali kradzież samochodów), nie postawiono mu zarzutów.

W lutym 2010 roku w Sądzie Okręgowym w Warszawie odbyła się kolejna rozprawa w sprawie zabójstwa generała, na ławie oskarżonych zasiedli Andrzej Zieliński ps. Słowik i Ryszard Bogucki.

W kwietniu 2012 roku Prokuratura Okręgowa w Łodzi ogłosiła, że zabójstwo nadinspektora Marka Papały było wynikiem przypadkowego strzału oddanego przez złodzieja samochodów i świadka koronnego Igora Ł. pseudonim Patyk. Motywem ataku miała być próba kradzieży należącego do Papały samochodu Daewoo Espero. Wersja ta spotkała się z aprobatą ze strony byłego Ministra Spraw Wewnętrznych Marka Biernackiego, byłych Ministrów Sprawiedliwości: Zbigniewa Ćwiąkalskiego i Krzysztofa Kwiatkowskiego, a także dziennikarza, Sylwestra Latkowskiego. Z uwagi na liczne nieścisłości w przedstawionej wersji śledczej skrytykowali ją byli funkcjonariusze policji oraz dziennikarze śledczy zajmujący się sprawą zabójstwa nadinspektora Marka Papały: Jerzy Jachowicz i Kazimierz Turaliński. Wskazywano na niezgodne z modus operandi złodziejów samochodów zachowanie zabójcy (wskazujące nie na próbę rozboju, a planowaną egzekucję), brak zaboru pojazdu, fakt, że wykorzystany do zabójstwa pistolet TT z tłumikiem nie był powszechnie dostępny wśród złodziejów samochodów, a także nielogiczny powód dla którego jeden z przywódców tzw. mafii pruszkowskiej Andrzej Zieliński ps. Słowik miałby ochraniać przed odpowiedzialnością karną drobnego przestępcę stojącego dużo niżej w hierarchii świata przestępczego.

W kwietniu 2013, po wniosku prokuratury apelacyjnej w Łodzi prokurator generalny przedłużył do końca października 2013 śledztwo w sprawie zabójstwa gen. Marka Papały. Równolegle w tym czasie przed Sądem Okręgowym w Warszawie trwał proces sądowy, w którym Ryszard Bogucki i Andrzej Z., ps. "Słowik", zostali oskarżeni o nakłanianie do zabójstwa gen. Marka Papały. 31 lipca 2013 r. zapadł nieprawomocny wyrok uniewinniający obu oskarżonych.

Motyw morderstwa

Pomimo postawienia zarzutów w sprawie zabójstwa nadinspektora Marka Papały nieznany jest motyw zbrodni. Wskazywanych jest kilka prawdopodobnych powodów, wśród których najbardziej prawdopodobnym jest obawa ujawnienia przez nadinspektora organizatorów międzynarodowego przemytu narkotyków. Proceder ten monopolizowali współpracujący z Edwardem Mazurem gangster Jeremiasz Barański ps. Baranina oraz Andrzej Zieliński ps. Słowik.

Publicysta Sylwester Latkowski wskazuje na spór rodzinny lub obawę ujawnienia korupcji w strukturach policyjnych związanej z ustawianiem przetargów na zakup sprzętu dla policji.

Kolejny możliwy motyw sygnalizowany przez Kazimierza Turalińskiego to korupcja przy bezcłowym imporcie milionów ton zboża z Uzbekistanu i Kazachstanu, organizowanym przez Edwarda Mazura, biznesmenów powiązanych z Jeremiaszem Barańskim ps. Baranina, Andrzejem Kuną i Aleksandrem Żaglem oraz oficerem rosyjskiego wywiadu Władimirem Ałganowem. Ałganow był przesłuchiwany w sprawie zabójstwa nadinspektora Marka Papały, odmówił jednak odpowiedzi na wszelkie pytania, twierdząc, iż mogą go one narazić na odpowiedzialność karną.

Inny motyw związany jest z działalnością mafii paliwowej, na który powołuje się były Komendant Wojewódzki Policji w Katowicach nadinspektor Mieczysław Kluk. Rzekomo, na krótko przed śmiercią nadinspektor Marek Papała miał nakazać Mieczysławowi Klukowi obserwację przywódców tej grupy przestępczej oraz poinformować o ich powiązaniach z urzędnikami państwowymi.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski – 1998, pośmiertnie;
• Srebrny Krzyż Zasługi – 1993
• Medal Milito Pro Christo – 2001, pośmiertnie.