Cmentarz wojenny nr 123 - Łużna-Pustki - żołnierskie miejsce pochówku z czasów I wojny światowej zlokalizowane w Łużnej na wzgórzu Pustki. Największy cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej w Galicji Zachodniej. Cmentarz reprezentacyjny okręgu IV - łużańskiego.

Na cmentarzu pochowanych jest:

• 909 żołnierzy armii austro-węgierskiej (w przeważającej części Polaków)
• 65 żołnierzy armii niemieckiej
• 212 żołnierzy armii rosyjskiej
• oraz żołnierze, których przynależności nie rozpoznano.

Geneza powstania

Cmentarz powstał w miejscu walk, które odbyły się w maju 1915. Na Pustkach znajdowały się okopy rosyjskie. Ukryte w lesie przetrwały ogień artyleryjski i pozwoliły armii rosyjskiej stawić opór. Wojska austro-węgierskie i niemieckie zdobyły wzgórze, lecz poniosły duże straty w ludziach.

Opis cmentarza

Cmentarz zaprojektował kierownik artystyczny okręgu IV Jan Szczepkowski. Zajmuje on 29 152 m2 i jest zbliżony kształtem do nieregularnego trapezu. Od frontu otoczony jest płotem z kamiennych słupków oraz drewnianych sztachet. Na wprost wejścia znajduje się pomnik w kształcie sarkofagu.

Na cmentarzu znajduje się 46 grobów zbiorowych i 829 pojedynczych.

Żołnierze pochowani są w kwaterach według przynależności państwowej i pułkowej. Przy każdej grupie grobów znajduje się pomnik. Istnieje również osobna kwatera dla poległych, których przynależności nie rozpoznano.

Nad cmentarzem górowała drewniana kaplica (gontyna) projektu Duszana Jurkowicza. Spłonęła ona jednak w 1985. Pozostała po niej jedynie kamienna podmurówka systematycznie niszczona przez przyrodę. Po pożarze, staraniem proboszcza łużańskiego ks. Józefa Zabrzeńskiego, powstał ołtarz polowy, który znajduje się przy wejściu na cmentarz.

Cmentarz ogólnie jest dobrze zachowany. Od kilku lat fragmentarycznie jest odnawiany.

Corocznie 3 maja na cmentarzu odprawiana była msza święta (w razie deszczu mszę odprawiano w kościele parafialnym w Łużnej) i odbywały się uroczystości rocznicowe. W roku 2011 ks. dziekan Stanisław Kuboń zaniechał tego zwyczaju.

Głównym elementem w herbie gminy Łużna jest charakterystyczny krzyż z tego cmentarza.

nr rej. A-563 z 29.06.1988