Lucjan Wilhelm Wolanowski, właściwie Lucjan Kon, pseud. Wilk; Waldemar Mruczkowski; W. Lucjański; (L.W.); lu; Lu; (lw); WOL. (ur. 26 lutego 1920 w Warszawie, zm. 20 lutego 2006 w Warszawie) – polski pisarz, reporter, podróżnik i tłumacz.

Urodził się w Warszawie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej, jako najmłodsze dziecko i jedyny syn adwokata Henryka Kona (1868–1949) i Róży z domu Wolanowskiej (1883–1932). Był bratem Julii (1912–1912), redaktorki i tłumaczki literatury pięknej Elżbiety Eweliny Wassong (1908–2007) oraz prawniczki Ireny Sawickiej (1914–2004). Jego dziadkiem był lekarz Wilhelm Kohn (1831–1882), a pradziadkiem przemysłowiec Majer Wolanowski (1844–1900).

Uczeń Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Warszawie oraz Gimnazjum Sanatoryjnego Męskiego Dra Jana Wieczorkowskiego w Rabce. Jako uczeń, m.in. wspólnie z Jackiem Woźniakowskim redagował szkolne czasopismo Szczebioty (1935-1938). Studiował następnie na Wydziale Elektrochemii i Elektrometalurgii Instytutu Politechnicznego w Grenoble, latem 1939 wrócił na wakacje do Polski i tu zastała go II wojna światowa.

Podczas okupacji przebywał początkowo w Warszawie, a następnie ukrywał się razem z ojcem i drugą siostrą Ireną w Sochaczewie i Podkowie Leśnej (m.in. w willi "Wanda", u rodziny Drabikowskich). W 1941 został zaprzysiężony w ZWZ, od 1942 był żołnierzem AK. Prowadził nasłuch radiowy zagranicznych stacji (m.in. BBC) i przygotowywał komunikaty dla polskiego podziemia.

Debiutował w 1941 w piśmie Kronika Tygodniowa (felietonami pt.: Historyjki w cieniu historii, pod pseud. Wilk), potem w wielonakładowym Dniu Warszawy (1943-1944). Po wojnie pracował w PAP (1945–1951). Był m.in. sprawozdawcą z konferencji dla zagranicznych dziennikarzy w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Warszawie. W tym okresie poznał m.in. tak znanych później dziennikarzy jak: Edward R. Murrow, Sydney Gruson, Flora Lewis, Larry Allen, Vincent Buist czy Pierre Maréchal, będących wówczas korespondentami w Polsce.

W 1950 ożenił się z Anną-Bożenną Szumowską (ur. 1924, obecnie Anna Wolan), śpiewaczką, późniejszą solistką Opery Poznańskiej (małżeństwo trwało do 1969), w 1952 urodziła się ich córka Anna, mieszkająca od końca lat 60. w Australii.

Specjalizował się w literaturze faktu, pisząc reportaże dla czasopism:

• "Świat" (1951-1969); m.in. cykle: Cudze skrzydła (1957), Lądy i ludy (od 1957); Na dno i z powrotem (1958); Druga, ale czy ostatnia (z Japonii, 1960), Azja 1960 (1960),
• "Dookoła Świata" (1969-1976); m.in. cykle korespondencji z Australii (1965-1967, 1975), Azji i Filipin (1968), Szwajcarii (1972),
• "Magazyn Polski" (1976-1988).

Współpracował z pismami:

• "Przekrój (współpraca w latach 40. i ponownie od lat 70.); m. in. cykl reportaży pt.: Teraz to już można opowiedzieć,
• "Express Wieczorny" (Kraków 1956); cykl reportaży "śledczych" o sprawie wielokrotnego mordercy Władysława Mazurkiewicza, w wyniku których wytoczono mu dwa procesy o zniesławienie (uniewinniony),
• "Poznaj Świat" (1956-1957),
• "Kontynenty" (1967-1968),
• "Życie Warszawy" (1967-1968),
• "Vlasta" (Praga 1968),
• "Kulisy" (1969-1970).

W latach 60. odbył wiele podróży, w tym kilka dookoła świata. Był akredytowany przy wojskach ONZ (1962–1963) w czasie operacji desantowych na Nowej Gwinei. Stypendysta Departamentu Stanu USA (1965). Był obecny na Przylądku Kennedy'ego w czasie wystrzelenia pojazdu "Gemini 5". Pełnił funkcję doradcy Wydziału Informacji Światowej Organizacji Zdrowia WHO w Genewie, a następnie w rejonie Azji Południowo-Wschodniej i Oceanii (m.in. w New Delhi, Bangkoku i Manili).
Jest autorem reportaży o zwalczaniu chorób tropikalnych i handlu na Filipinach,
w Tajlandii, Hongkongu, Sarawaku, Sabah i Brunei (1967-1968).

Był członkiem Związku Zawodowego Dziennikarzy RP (1945-1951), Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1951-1982 i 1991-2006), Związku Literatów Polskich (1959 - 1983), Polskiego PEN-Clubu (1971-2006) i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989-2006).

Odznaczony m.in. Orderem Gwiazdy Rumunii (1947), Złotym Krzyżem Zasługi (1956), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961). Otrzymał wiele wyróżnień za swoją twórczość, m.in.: prywatną nagrodę Edmunda J. Osmańczyka Osman (za Zwierciadło bogini, 1962), Nagrodę Polskiego Klubu Publicystów Międzynarodowych SDP (za Klejnot korony, 1963), wyróżnienie Książka Miesiąca w plebiscycie Kuriera Polskiego (za Księżyc nad Tahiti, 1963), nagrodę redakcji "Nowych Książek" - Książka Roku 1973 (za Westchnienie za Lapu-Lapu, 1973), Wyróżnienie Doroczne Funduszu Literatury - Ministerstwo Kultury i Sztuki (za Ani diabeł, ani głębina: Dzieje odkryć Australii, opowiedziane ludziom, którym się bardzo spieszy, 1988).

Otrzymał honorowe obywatelstwo miasta Springfield w amerykańskim stanie Illinois (1965).

Autor 25 książek reportażowych, wielokrotnie wznawianych i przekładanych na obce języki. Mieszkał w Warszawie, na Mokotowie, przy ul. Odolańskiej 23, w dawnym domu pracowników PAP. Pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 2, uliczka 1).

W kwietniu 2006 Uniwersytet Śląski wydał specjalny dodatek do pisma uczelni, poświęcony pisarzowi, z fragmentami tekstów autobiograficznych, wypowiedziami na temat jego twórczości (wśród autorów znaleźli się m.in.: Jacek Woźniakowski, prof. Hilary Koprowski, Eugeniusz Grasberg, Ludwik Jerzy Kern, Lech Paszkowski, Jolanta Klimowicz-Osmańczyk, Krystyna Goldbergowa, Aleksander Ziemny), fragmentami recenzji prasowych (autorstwa m.in. Melchiora Wańkowicza, Wisławy Szymborskiej i Leopolda Ungera) oraz fotografiami archiwalnymi z odbytych podróży.

W październiku 2009 w ramach serii wydawniczej "Wokół reportażu podróżniczego" (Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego w Katowicacach, ukazała się poświęcona mu książka.

Archiwum pisarza przechowywane jest od 2006 r. w Brwinowie k. Warszawy.

Twórczość

• Ośmiornica. Historia jednego koncernu (Książka i Wiedza 1952)
• Przeważnie o ludziach (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1953)
• Na południe od Babiej Góry (Państwowe Wydawnictwo "Iskry" 1954)
• Śladami brudnej sprawy (Książka i Wiedza 1954)
• Cichy front (Państwowe Wydawnictwo "Iskry" 1955, 1956)
• Czy Stanisław Talarek musiał umrzeć? (wespół z Mirosławem Azembskim; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1955, Wyd. Kraj 1955)
• Dokąd oczy poniosą... (Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1958, 1959)
• Żywe srebro (wespół z Henrykiem Kawką; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1959, 1963)
• Zwierciadło bogini. Reporter w kraju tranzystorów i gejsz (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1961, 1962, 1964)
• Klejnot Korony. Reporter w Hongkongu w godzinie zarazy (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1963; Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskcih 1963)
• Księżyc nad Tahiti... Reporter na wyspach mórz południowych (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1963; "Książka Miesiąca" w plebiscycie Kuriera Polskiego 1963)
• Basia nad biegunem (Biuro Wydawnicze "Ruch" 1964)
• Dalej niż daleko. Reporter na Nowej Zelandii, Nowej Gwinei, w Malazji i Kambodży o dolach i niedolach, radościach i smutkach lądów i ludów oglądanych dalej niż daleko (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1964)
• Ocean nie bardzo Spokojny (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1967)
• Poczta do Nigdy-Nigdy. Reporter w kraju koala i białego człowieka (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1968, 1970, 1972, 1978; 1989, seria: "Z żaglem")
• Z zapartym tchem (Państwowe Wydawnictwo "Iskry" 1969, seria: "Łowcy sensacji")
• Upał i gorączka. Reporter wędruje szlakiem cierpienia (Państwowe Wydawnictwo "Iskry" 1970, 1973, seria "Naokoło świata"; Muza S.A. 1996, seria "Dookoła świata")
• Westchnienie za Lapu-Lapu. Reporter na najdalszym Dalekim Wschodzie (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1973, 1976; Nagroda "Nowych Książek" – "Książka Roku 1973")
• Min-Min. Mała opowieść o wielkim lądzie (Krajowa Agencja Wydawnicza 1977)
• Walizka z przygodami. Reporter tu, reporter tam (Państwowe Wydawnictwo "Iskry" 1977; seria "Naokoło świata" )
• Lądy i ludy (Spółdzielnia Wydawnicza "Czytelnik" 1979; seria: "Biblioteka Literatury Faktu")
• Buntownicy Mórz Południowych (Nasza Księgarnia 1980, 1986)
• Ląd, który przestał być plotką (Państwowy Instytut Wydawniczy 1983)
• Ani diabeł, ani głębina: Dzieje odkryć Australii, opowiedziane ludziom, którym się bardzo spieszy (Instytut Wydawniczy "Nasza Księgarnia" 1987; ISBN 83-10-08847-7; "Wyróżnienie Doroczne Funduszu Literatury" Ministerstwa Kultury i Sztuki, Warszawa 1988)
• Nieznana Australia: Rzeczywistość przekracza fantazję (książka nie wydana (maszynopis); Archiwum Książek i Dokumentów Lucjana Wolanowskiego, Brwinów)