Cmentarz parafialny w Mogile – cmentarz w Krakowie, znajdujący się na terenie osiedla Wandy, najstarszego osiedla Nowej Huty. Jest cmentarzem parafialnym, pozostającym pod zarządem parafii św. Bartłomieja oo cystersów z pobliskiego klasztoru w Mogile.

Historia cmentarza

Pierwszy parafialny cmentarz mogilski powstał w 1347 wokół kościoła Narodzenia Pańskiego i św. Bartłomieja Apostoła. W roku 1836 władze austriackie zarządziły przeniesienie cmentarzy poza obszar zabudowań. Likwidowano cmentarze przykościelne na terenie miast i wsi. Nowy cmentarz mogilski utworzono kilkaset metrów na północ od zabudowań, pośród pól. Służył jako miejsce pochówków mieszkańców wsi: Mogiła, Łęg i Czyżyny. Najstarszy zachowany dziś grób, należący do rodziny Styczniów, pochodzi z 1854. W roku 1842 cmentarz otoczono wałem ziemnym, a w 1901 został poszerzony.

Gdy w 1949, tuż za cmentarnym ogrodzeniem zaczęto wznosić pierwsze osiedla Nowej Huty, cmentarz stał się miejscem spoczynku pierwszych mieszkańców nowego miasta. Z lat 50. XX wieku pochodzi duża kwatera dziecięcych grobów, zwłaszcza noworodków i niemowląt. Z chwilą otwarcia Cmentarza Grębałowskiego w 1964, stary cmentarz w Mogile postanowiono zamknąć. Od tego momentu grzebani mieli być tutaj jedyni ci, którzy posiadali na tym cmentarzu rodzinne groby bądź grobowce. Po przemianach ustrojowych na początku lat 90. OO Cystersi przeprowadzili inwentaryzację istniejących mogił, pobierając od rodzin zmarłych stosowne opłaty, a odzyskane miejsca postanowiono sprzedać pod nowe grobowce. Akcja niekontrolowanej rozbudowy cmentarza, wraz z zajęciem pasa sanitarnego, spotkała się ze zdecydowanym protestem okolicznych mieszkańców oraz interwencją krakowskiej kurii metropolitarnej. W chwili obecnej pogrzeby na cmentarzu odbywają się sporadycznie jedynie do rodzinnych mogił i grobowców. W 2011 w ramach porządkowania cmentarza wycięto znaczną część drzewostanu jak również przybyło kilka nowych grobowców.

Opis cmentarza

Nad cmentarzem góruje mocno zaniedbany, ze śladami licznych uszkodzeń, pozbawiony tablic epitafijnych, zbudowany z czerwonej cegły, zwieńczony niezachowanym krzyżem, grobowiec rodziny Rogozińskich. Spoczywa w nim rodzina Kazimierza Rogozińskiego, właściciela zbudowanej na przełomie XIX wieku i XX wieku eklektycznej willi, zachowanej do dziś przy ulicy Sieroszewskiego.

Przy głównej alejce znajduje przykryty kamienną płytą z krzyżem, ziemny zbiorowy grobowiec OO Cystersów.

Po prawej stronie głównej alei cmentarza, w jego wschodniej części znajduje się niewielka kwatera, będąca cmentarzem wojennym nr 390, z bezimiennymi niestety, grobami żołnierzy austriackich z lat I wojny światowej (cmentarz projektował Hans Mayr). Do początku lat 90. przed tą kwaterą znajdował się pomnik – kamienna wojskowa czapka austriacka na niewielkim cokole, została ona jednak zniszczona i na jej miejscu wznosi się obecnie nowy grobowiec. Być może nazwiska pochowanych tutaj żołnierzy udałoby się ustalić korzystając z dokumentów krakowskiego Wydziału Grobów Wojennych, powołanego do życia przez władze Austro-Węgier w latach I wojny światowej.

Przy głównej alejce pochowano kolejno trzech proboszczów parafii pw. św. Bartłomieja w 1895 księdza Leopolda Siemińskiego, w 1935 księdza prałata Wojciecha Siedleckiego, a 18 maja 1960 spoczął koło swoich poprzedników ksiądz Józef Zastawniak, budowniczy kościoła św Judy Tadeusza w Czyżynach i jego pierwszy proboszcz. W 2010 spoczął koło księdza Zastawniaka kolejny z proboszczów parafii w Czyżynach ks. prałat Jan Gwizdoń.

W głębi cmentarza znajduje się mogiła z prostym drewnianym krzyżem oplecionym bluszczem. Pochowani są w niej dwaj bracia: Józef Cieślewicz, zm. 1919 zarządca majątku kapituły krakowskiej w Bieńczycach, oraz Wincenty – zm. 1924 ogrodnik u OO Cystersów. Pochodzili oni z Wielkopolski, a na teren Galicji przyjechali, aby umożliwić zdobycie odpowiedniego wykształcenia swoim dzieciom.

Po prawej stronie cmentarza w murowanym grobowcu spoczywa Kazimierz Hieronim Cieślewicz (1894-1939) inżynier rolnik, syn Wincentego, zarządca majątku w Czyżynach, pełnomocnik rządu do spraw zaopatrzenia wojska. W 1957 pochowano tutaj jego matkę Izabelę wdowę po Wincentym, w 1981 żonę, urodzoną w Warszawie Zofię z Wardeckich Cieślewiczową, a w 2006 najstarszą córkę (1926-2006) Izabelę Cieślewicz, która podtrzymując rodzinną tradycję ukończyła studia rolnicze na UJ, będąc pracownikiem naukowym, specjalizowała się w chorobach wirusowych ziemniaka.

Przy głównej alejce ustawiono pomnik nagrobny z niezachowanej mogiły, z ledwo dziś czytelnym napisem na alabastrowej tablicy. Należał on do Karola Żabińskiego (1857-1911) właściciela jednego z trzech mogilskich młynów. Na grobie Jana Zbroi zm. w 1932 mieszkańca Czyżyn zobaczyć można kamienną figurę modlącego się Chrystusa, jest ona jednym z nielicznych zachowanych na tutejszym cmentarzu przykładów rzeźby nagrobnej. Warto także wspomnieć postać Apolonii z Horów Dyniowej zm. w 1954, spoczywającej obok swojego tragicznie zmarłego w 1925 uzdolnionego artystycznie syna Romualda, do legendy przeszła bowiem słynna ogrodowa restauracja urządzana przez panią Apolonię w swoim ogrodzie naprzeciwko mogilskiego klasztoru w trakcie corocznego wrześniowego odpustu w Mogile.