Juliusz Gabriel Verne, fr. Jules Gabriel Verne (ur. 8 lutego 1828 w Nantes, zm. 24 marca 1905 w Amiens) – francuski pisarz, dramaturg i działacz społeczny. Powszechnie uważany za jednego z protoplastów fantastyki naukowej (wraz z Hugo Gernsbackiem i H. G. Wellsem), autor kilkudziesięciu powieści, kawaler Legii Honorowej (1870).

Pisał powieści podróżnicze i fantastyczno-naukowe oraz historyczne, geograficzne, kryminalne, a także sztuki teatralne i wiersze.

Ojciec twórcy, Piotr (Pierre) Verne, będący prawnikiem, od 1826 roku prowadził w Nantes kancelarię. Jego matką była Zofia Henrietta Alotte de la Fuÿe. Młody Verne (za namową rodziny, a głównie ojca) studiował w Paryżu prawo, próbował zarabiać na giełdzie, ale nie rezygnował z prób literackich. Po kilkunastu latach różnorodnych, wytrwałych poszukiwań rozpoczął cykl powieści Niezwykłe podróże, które zapewniły mu poczesne miejsce w światowej literaturze. Wydawcą utworów Verne'a był Pierre-Jules Hetzel (a następnie jego syn – Louis-Jules) publikujący Magasin d’Éducation et de Récréation (Magazyn Edukacji i Rozrywki). Znanego autora i przedsiębiorczego wydawcę łączyły kontrakty wydawnicze, kilka razy wznawiane.

Verne podróżował po świecie, jednak mniej rozlegle niż bohaterowie jego utworów. Odwiedził 15 krajów w Europie i w basenie Morza Śródziemnego oraz odbył na statku SS „Great Eastern” jedną podróż przez Ocean Atlantycki do Stanów Zjednoczonych i Kanady. Był ogromnie oczytany, z literatury czerpał różnorodne wiadomości do swych książek: geograficzne, historyczne, techniczne. Dla swych potrzeb warsztatowych stworzył i wykorzystywał duży zbiór fiszek, swoistą bazę danych z informacjami.

Zgodnie z ówczesnymi zwyczajami, w wielu powieściach Verne'a ważną rolę pełnią bohaterowie pochodzenia francuskiego.

Kilka tytułów powstało jako efekt współpracy z innymi autorami, między innymi z André Laurie czy Adolphem d'Ennery.

Książki Verne'a ilustrowali: Édouard Riou, Jules Férat, Léon Benett, George Roux. Wydawca w znaczącym stopniu wpływał na fabułę i treść utworów.

Pośmiertnie wydane utwory Juliusza Verne'a były przeredagowywane i uzupełniane (nawet w znacznym stopniu) przez syna. Twórczość Verne'a wielokrotnie adaptowano na potrzeby teatru (już za życia pisarza) i filmu. Pomimo tego, że Verne był najbardziej poczytnym autorem w swoich czasach, największe dochody przyniosły mu adaptacje sceniczne.

Jego utwory zostały przetłumaczone na co najmniej 94 języki obce.

W latach 1888-1903 był radnym Rady Miejskiej w Amiens.

Wielką pasją Verne'a było żeglarstwo – miał na własność kolejno trzy łodzie (St. Michel I, II, III), na których często tworzył.

Był żonaty z Honorine, ślub wzięli w 1857. Ze związku miał syna Michela Jules'a (ur. 1861) oraz dwie przybrane córki Valentine (ur. 1852) oraz Suzanne (ur. 1853). Miał też córkę Claire Marie Duchesne (ur. 1865) z pozamałżeńskiego związku. Jego młodszy brat Paweł Verne był również pisarzem.

Pisarz został pochowany na cmentarzu La Madeleine w Amiens.

W Polsce popularyzowaniem twórczości Juliusza Verne'a zajmuje się Polskie Towarzystwo Juliusza Verne'a.

Twórczość

Powieści

• Archipelag w ogniu (fr.: L'Archipel en feu, 1884)
• Bracia Kip (fr.: Les Fréres Kip, 1902), dwa tomy
• Chancellor lub Rozbitkowie z «Chancellora» (fr.: Le Chancellor. Journal du passager J.-R. Kazallon, 1875)
• Cezar Kaskabel (fr.: César Cascabel', 1890), dwa tomy
• Claudius Bombarnac (fr.: Claudius Bombarnac, 1892)
• Clovis Dardentor (fr.: Clovis Dardentor, 1896)
• Cudowna wyspa (fr.: L’Île à hélice, 1895), dwa tomy
• Czarne Indie (fr.: Les Indes noires, 1877)
• Dom parowy (fr.: La maison à vapeur, 1880), dwa tomy
• Dramat w Inflantach. Wśród Łotyszów (fr.: Un Drame en Livonie, 1904)
• Droga do Francji (fr.: Le Chemin de France, 1887)
• Druga ojczyzna (fr.: Seconde patrie, 1900), dwa tomy
• Dwa lata wakacji (fr.: Deux ans de vacances, 1888), dwa tomy
• Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi (fr.: Vingt mille lieues sous les mers, 1869-1870), dwa tomy
• Dzieci kapitana Granta (fr.: Les enfants du capitaine Grant, 1868), trzy tomy
• Gwiazda Południa (fr.: L’Étoile du Sud, 1884), wspólnie z André Laurie
• Hektor Servadac: podróż wśród gwiazd i planet Układu Słonecznego (fr.: Hector Servadac, 1877), dwa tomy
• Inwazja morza (fr.: L’Invasion de la mer, 1905)
• Jangada czyli 800 mil na falach Amazonki (fr.: Jaganda, 1881)
• Latarnia na końcu świata (fr.: Le Phare du bout de monde, 1905), zredagowana i być może dokończona przez Michela Verne'a
• Lodowy sfinks (fr.: Le Sphinx des glaces, 1897)
• Los na loterię (fr.: Un Billet de loterie, le numéro 9672, 1886)
• Łowcy meteorów lub W pogoni za meteorem (fr.: La Chasse au Météore, 1901, wydana: 1908, zredagowana przez Michela Verne'a
• Malec (fr.: P'tit-Bonhomme , 1893), dwa tomy
• Mateusz Sandorf (fr.: Mathias Sandorf, 1885), trzy tomy
• Michał Strogow lub Kurier carski (fr.: Michel Strogoff. Le courier du tzar, 1876), dwa tomy
• Napowietrzna wioska lub W puszczach Afryki (fr.: Le village aérien, 1901)
• Niezwykła przygoda misji Barsaca (fr.: L’Étonnante Aventure de la mission Barsac, 1919, zredagowana i dokończona przez Michela Verne'a
• Niezwykłe przygody kapitana Antifera (fr.: Mirifiques Aventures de Maître Antifer, 1894), dwa tomy
• Pan świata (fr.: Maître du Monde, 1904)
• Pani Branican (fr.: Mistress Branican, 1891), dwa tomy
• Paryż w XX wieku (fr.: Paris au XXe siècle, 1863, wydana: 1996)
• Pięć tygodni w balonie (fr.: Cinq semaines en ballon, 1863)
• Piętnastoletni kapitan (fr.: Un capitaine de quinze ans, 1878), dwa tomy
• Pięćset milionów hinduskiej władczyni lub 500 milionów Begumy (fr.: Les Cinq cents millions de la Bégum, 1879), wspólnie z André Laurie
• Pilot dunajskich statków lub Tajemniczy pilot (fr.: Le Pilote du Danubea, 1908), zredagowana i być może dokończona przez Michela Verne'a
• Pływające miasto (fr.: Une ville flottante, 1871)
• Podróż do wnętrza Ziemi lub Podróż podziemna. Przygody nieustraszonych podróżników (fr.: Voyage au centre de la Terre, 1864)
• Podróże i przygody kapitana Hatterasa lub Do Bieguna Północnego (fr.: Voyages et aventures du capitaine Hatteras, 1864, wydana:1864-1865), dwa tomy
• Podróż do granicy niemożliwości (fr.: Voyage à travers l'Impossible, 1882) wspólnie z Adolphem d'Ennery
• Podróż wsteczna do Anglii i Szkocji (fr.: Voyage à reculons en Angleterre et en Écosse 1859-1860, wydana: 1989)
• Północ kontra Południe (fr.: Nord contre Sud, 1887), dwa tomy
• Przygody trzech Rosjan i trzech Anglików w Południowej Afryce (fr.: Aventures de trois Russes et de trois Anglais, 1872)
• Przypadki pewnego Chińczyka (fr.: Les Tribulations d’un Chinois en Chine, 1879)
• Robur Zdobywca lub Król przestworzy (fr.: Robur le conquerant, 1886)
• Rodzina bez Nazwiska (fr.: Famille sans nom, 1889), dwa tomy
• Rozbitek z Cynthii (fr.: L’Épave du Cynthia, 1885), wspólnie z André Laurie
• Rozbitkowie z Jonathana (fr.: Les naufragés du Jonathan 1910), zredagowana przez Michela Verne'a
• Sakiewki podróżne (fr.: Bourses de voyage, 1903), dwa tomy
• Sekret Wilhelma Storitza (fr.: Le secret de Wilhelm Storitz, 1898, wydana: 1910)
• Straszny wynalazca lub Przygody Szymona Harta (fr.: Face au drapeau, 1896)
• Szkoła Robinsonów (fr.: L’École des Robinsons, 1882)
• Świat do góry nogami lub Bez przewrotu (fr.: Sans dessus dessous, 1889)
• Tajemnicza wyspa (fr.: L'île mystérieuse, 1874)
• Testament dziwaka (fr.: Le Testament d’un excentrique, 1899, wydana: 1900)
• Un Prêtre en 1839 (1846-1847, wydana: 1991)
• Uparty Keraban (fr.: Kéraban-le-Têtu, 1883)
• W osiemdziesiąt dni dookoła świata (fr.: Le tour du monde en quatre-vingt jours, 1872)
• Wokół Księżyca (fr.: Autour de la Lune, 1869)
• Wujek Robinson (fr.: L'Oncle Robinson , 1870, wydana w 1991
• Wulkan złota lub Skarby wulkanu (fr.: Le volcan d'or, 1900, wydana: 1902), zredagowana i być może dokończona przez Michela Verne'a
• Wspaniałe Orinoko (fr.: Le Superbe Orénoque, 1898), dwa tomy
• Wyspa błądząca lub W krainie białych niedźwiedzi (fr.: Le Pays des fourrures, 1873), dwa tomy
• Wąż morski (fr.: Les Histoires de Jean-Marie Cabidoulin, 1901)
• Z Ziemi na Księżyc (fr.: De la Terre a la Lune, 1865)
• Zamek w Karpatach (fr.: Le Château des Carpathes, 1892)
• Zielony promień (fr.: Le Rayon vert, 1882)

Wybrane opowiadania

• Buntownicy z Bounty (Les révoltés de la Bounty, 1879)
• Frritt-Flacc (1884)
• Gil Braltar (1887)

Inne utwory

• Odkrywanie Ziemi. Historia wielkich podróży i podróżników (Découverte de la Terre. Histoire générale des grands voyages et des grands voyageurs., 1864-1880)
• Ilustrowana geografia Francji i jej kolonii (Géographie illustrée de la France et de ses colonies. Précédée d’une étude sur la géographie générale de la France, par Théophile Lavallée., 1866)