Józef Marian Chełmoński herbu Prawdzic (ur. 7 listopada 1849 w Boczkach, zm. 6 kwietnia 1914 w Kuklówce Zarzecznej) – polski malarz, reprezentant realizmu.

Dzieciństwo

Pochodził ze zubożałej szlachty mazowieckiej. Ojciec malarza Józef Adam dzierżawił majątek Boczki. Dziadek, również Józef, był osobistym sekretarzem Michała Hieronima Radziwiłła. W folwarku w Boczkach urodził się 7 listopada 1849 r. Józef Marian. O matce Izabeli Łoskowskiej mówiło się, iż była osobą o dużej kulturze, rozmiłowaną w sztuce i literaturze. Dziadek Wincenty Łoskowski był oficerem w armii napoleońskiej i m.in. brał udział w oblężeniu Saragossy. W Boczkach artysta zamieszkiwał do wyjazdu do Warszawy, potem wielokrotnie wracał do swoich stron rodzinnych. Od 1878 żonaty z Marią z Korwin-Szymanowskich, W małżeństwie przyszły na świat 4 córki: Maria, Zofia, Jadwiga i Wanda i 2 synów: Tadeusz i Józef.

Młodość i lata dojrzałe

W latach 1867-1872 uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej i w prywatnej pracowni Wojciecha Gersona, 1872-1875 studiował w Akademii monachijskiej. W 1875 udał się do Paryża, gdzie zyskał dużą popularność dzięki oryginalnej tematyce swoich obrazów. Współpracował jako ilustrator z paryskim "Le Monde Illustré". Zwiedzał Włochy, w latach 1872 i 1874-1875 odbył wycieczki na Podole i Ukrainę. W 1887 wrócił do kraju i zamieszkał w Warszawie, w 1889 kupił dworek w Kuklówce, gdzie wprowadził się i mieszkał aż do śmierci. W tym czasie często przebywał także w dworze należącym do rodziny Górskich w pobliskiej Woli Pękoszewskiej gdzie uczył malarstwa Pię Górską. Pochowany został na cmentarzu w Żelechowie.

Twórczość

Malował sceny rodzajowe, ukazując z dużym autentyzmem życie wsi polskiej i ukraińskiej oraz sceny myśliwskie. W realistycznych, nastrojowych pejzażach z wielką wrażliwością odtwarzał koloryt przyrody. Rzadziej malował portrety. Był doskonałym malarzem koni, sławę przyniosły mu rozpędzone Czwórki i Trójki.