Józef Bielawski (ur. 12 sierpnia 1910 w Starej Wsi koło Brzozowa, zm. 19 września 1997 w Warszawie) – polski arabista i islamista, twórca pierwszych stacjonarnych polskich studiów islamistycznych. Stworzył od podstaw nowoczesną i największą w Polsce arabistykę na Wydziale Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie po dziś dzień kontynuuje się zapoczątkowane przez niego kierunki badań.

Biografia

W 1938 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, a dodatkowo studiował literatury i języki orientalne - arabski, perski i turecki u prof. Tadeusza Kowalskiego. Po uzyskaniu w 1947 roku tytułu doktora prawa, przeniósł się do Instytutu Orientalistycznego UW, gdzie pracował jako asystent. W latach 1948-1950 przebywał w Turcji jako attaché kulturalny ambasady polskiej. W roku 1951 doktoryzował się z orientalistyki, w 1955 roku został docentem, a następnie w 1968 roku został profesorem. W 1969 roku założył Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Arabskiej, a w 1979 został członkiem Irackiej Akademii Nauk w Bagdadzie. Do ostatnich dni swego życia, już jako profesor emerytowany, współpracował z Zakładem Arabistyki i Islamistyki UW, gdzie prowadził seminaria islamistyczne.

Tłumaczył z języka arabskiego na język polski między innymi traktaty filozoficzne, pozycje z klasycznej i współczesnej literatury arabskiej. Jako pierwszy w Polsce przełożył z oryginału arabskiego Koran. Napisał także kilka książek dotyczących islamu, filozofii muzułmańskiej i kultury arabskiej.

Mieszkał w Warszawie przy ulicy Sewerynów (położonej w pobliżu wjazdu na Uniwersytet od strony ul. Oboźnej). W latach 1957-1976 działał w zarządzie Spółdzielni Mieszkaniowej Profesorów UW, gdzie był sekretarzem, a następnie prezesem zarządu.

Wybrane publikacje

• red., współaut. z S. Płaskowicką-Rymkiewiczową, Wypisy z literatury tureckiej okresu nowoczesnego, PWN, Warszawa 1953.
• Książka w świecie islamu, Ossolineum, Wrocław 1961.
• red., współaut. z H. Mukarkarem, Wypisy z literatury arabskiej. Część I. Poezja staroarabska i literatura okresu Omajjadów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1965.
• red., współaut. z H. Mukarkarem, Wypisy z literatury arabskiej. Część II. Poezja i proza złotego wieku Abbasydów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1966.
• Historia literatury arabskiej. Zarys, Ossolineum, Wrocław 1968.
• red., współaut. z H. Mukarkarem, Wypisy z literatury arabskiej. Część III. Poezja i proza arabskiej Hiszpanii – Andaluzji, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1968.
• współaut. z M. Plezią, Lettre d’Aristote à Alexandre sun la politique envers les cités, Ossolineum, Wrocław 1970.
• red., współaut. z H. Al-Dżamalim, Wypisy z literatury arabskiej. Część IV. Nowa literatura arabska; współczesna nowela w Egipcie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1971.
• red., Mały słownik kultury świata arabskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1971.
• Islam, religia państwa i prawa, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
• red., współaut. z K. Skarżyńską-Bocheńską, J. Jasińską, Nowa i współczesna literatura arabska 19 i 20 w. Literatura arabskiego Wschodu, PWN, Warszawa 1978.
• Islam, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1980.
• red., współaut. z J. Kozłowską, E. Machut-Mendecką, K. Skarżyńską-Bocheńską, Nowa i współczesna literatura arabska 19 i 20 w. Literatura arabskiego Maghrebu, PWN, Warszawa 1989.
• Klasyczna literatura arabska. Zarys, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa 1995.
• Ibn Chaldun, Wiedza Powszechna (seria Myśli i Ludzie), Warszawa 2000, ISBN 83-214-1057-X.

Wybrane przekłady

• współaut. z E. Tryjarskim, Sabahattin Ali, Wrogowie. Opowiadania anatolijskie, Czytelnik, Warszawa 1953.
• Bozorg ‘Alawi, Jej oczy, Czytelnik, Warszawa 1955.
• Tufajl Ibn, Hayy ibn Yakzan. Opowieść filozoficzna, "Studia Mediewistyczne" 1958, nr 1.
• współaut. z F. Machalskim, E. Tryjarskim, W oazie i na stepie. Myśli muzułmańskiego Wschodu, Wiedza Powszechna, Warszawa 1958.
• Traktaty polityczno-etyczne al-Farabi’ego: Państwo doskonałe. Polityka państwowa, Ossolineum, Warszawa 1967, Wrocław 1970.
• współaut. z F. Machalskim, W oazie i na stepie. Myśli muzułmańskiego Wschodu, Wiedza Powszechna, Warszawa 1967.
• Usama ibn Munkidh, Kitab al-i’tibar, Ossolineum, Wrocław 1975.
• Taha Husajn, Księga dni, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1982.
• Koran. Z arabskiego przełożył i komentarzem opatrzył Józef Bielawski, PIW, Warszawa 1986, Warszawa 1997, Warszawa 2004 - ISBN 83-06-01168-6.

Inne

• Księga dla uczczenia 75 rocznicy urodzin Józefa Bielawskiego, "Rocznik Orientalistyczny" 1984, vol. 33.
• Marek M. Dziekan, Profesor Józef Bielawski (1910-1997). Człowiek i dzieło, w: Szkice z dziejów polskiej orientalistyki. Tom IV, T. Majda (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007, s. 9-25.