José Echegaray y Eizaguirre (ur. 19 kwietnia 1832 w Madrycie, zm. 4 września 1916 tamże) – hiszpański matematyk, inżynier, dramatopisarz i polityk, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1904.

Biografia

Syn profesora filologii klasycznej, pochodził z rodziny o korzeniach baskijskich. W wieku lat 14 uzyskał tytuł bakałarza nauk filozoficznych i podjął studia matematyczne na uniwersytecie w Madrycie. Po ich ukończeniu pracował jako wykładowca matematyki na tamtejszej politechnice, jednocześnie studiując ekonomię, filozofię i geologię, by w końcu zająć się polityką. Był posłem, prezesem Banku Hiszpanii oraz szefem resortu pracy, a później ministrem finansów.

Uważany jest za jednego z najwybitniejszych matematyków ówczesnej doby: jego największą zasługą dla rozwoju hiszpańskich nauk ścisłych było rozpowszechnienie w Hiszpanii geometrii według Michela Chaslesa, teorii Galois oraz funkcji eliptycznych. Inny współczesny mu matematyk, Julio Rey Pastor powiedział o nim: Dla hiszpańskiej matematyki XIX wiek zaczyna się w 1856 r., zaczyna się z Echegerayem.

Twórczość literacka

Debiutował późno, w wieku lat 42, sztuką Książeczka czekowa, mimo to okazał się bardzo płodnym autorem, pozostawiając po sobie dorobek ponad 60 komedii i dramatów. Jego twórczość cechuje wierność tradycji klasycznego teatru hiszpańskiego - pojawiają się w niej liczne nawiązania do dzieł Calderona de la Barca, wątki religijne i moralistyczne, widać także skłonność do sentymentalizmu, tematyka oscyluje wokół konfliktów moralnych związanych z wiernością małżeńską, honorem i rycerskością. W późniejszych utworach zauważalne są wpływy twórczości Henryka Ibsena, a do głosu dochodzi poetyka naturalistyczna.

W 1894 roku został członkiem Hiszpańskiej Akademii Królewskiej, dziesięć lat później, w 1904 roku, wspólnie z Frederikiem Mistralem, otrzymał literacką Nagrodę Nobla - w uznaniu zasług "dla odrodzenia tradycji hiszpańskiego dramatu".

En el puno de la espada [W rękojeści szpady], 1875 O locura o santidad [Głupota czy świętość], 1877 Galeoto, 1881, wyd. pol.1894.