Jāzeps Vītols (ur. 26 lipca 1863 w Valmiera, zm. 24 kwietnia 1948 w Lubece) – łotewski kompozytor, twórca narodowego stylu w łotewskiej muzyce artystycznej. Pochodził ze zgermanizowanej rodziny nauczycielskiej i początkowo używał zniemczonych form imienia i nazwiska – Joseph Wihtol. Absolwent Konserwatorium Petersburskiego (w klasie teorii Julija Johannsena i kompozycji Nikołaja Rimskiego-Korsakowa), a następnie jego wykładowca i profesor (do jego wychowanków należeli m.in. Nikołaj Miaskowski i Siergiej Prokofiew). Czterokrotny laureat Nagrody im. Michaiła Glinki. Świadomość narodową wraz ze znajomością rodzimego języka uzyskał w wieku dojrzałym pod wpływem udziału w ryskim festiwalu pieśni, organizowanym z okazji święta letniego przesilenia „Ligo” (prawykonania poświęconego mu poematu symfonicznego dokonała w Rydze w 1910 roku Orkiestra Filharmonii Warszawskiej pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga). Po odzyskaniu niepodległości organizator narodowej sceny operowej oraz szkolnictwa muzycznego. Był profesorem i rektorem Konserwatorium Łotewskiego w latach 1919-1944. Po wojnie osiadł na emigracji Niemczech. Jako pierwszy przyswoił muzyce łotewskiej klasyczne formy symfonii, kwartetu smyczkowego, sonaty i suity. Zasłynął jako autor licznych kompozycji chóralnych oraz kantat i ballad wokalno-instrumentalnych.

Dzieła

• Poemat symfoniczny op. 4 „Ligo” - 1889
• Ballada op. 28 „Beverīnas dziedonis” (pol. Bajarz z Beverinas) - 1900
• Kantata op. 35 „Dziesma” (pol. Pieśń) - 1908
• Kantata op. 45 „Ziemelblāzma” (pol. Zorza północy) - 1913
• Suita orkiestrowa op. 66 „Dārgakmeņi” (pol. Klejnoty) - 1924

Bibliografia