Jan Kott
- Data urodzenia:
- 27.10.1914
- Data śmierci:
- 23.12.2001
- Długość życia:
- 87
- Days since birth:
- 40320
- Years since birth:
- 110
- Dni od śmierci:
- 8486
- Lata od śmierci:
- 23
- Kategorie:
- pisarz, poeta, tłumacz, uczestnik II wojny światowej
- Narodowość:
- polska, żydowska
- Cmentarz:
- Określ cmentarz
Jan Kott (ur. 27 października 1914 w Warszawie, zm. 23 grudnia 2001 w Santa Monica) – polski krytyk i teoretyk teatru; poeta, tłumacz, eseista, krytyk literacki, marksista. Autor ponad 30 książek, z których najbardziej znane są jego interpretacje dramatów Szekspira: Szkice o Szekspirze (1961), wydane później w poszerzonej wersji jako Szekspir współczesny (1965), wielokrotnie wznawiane i przetłumaczone na wiele języków, m.in. angielski, niemiecki, francuski, hiszpański, portugalski, grecki i arabski.
Pochodził z mieszczańskiej, od kilku pokoleń spolonizowanej, rodziny żydowskiej. W 1919 roku został ochrzczony (uczęszczał na religię, także do spowiedzi i komunii). W 1927 rozpoczął naukę w gimnazjum w Warszawie. W 1929 założył grupę "Młoda Swastyka" i odbijał na hektografie pismo o tej samej nazwie.
W latach 1932-36 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim oraz romanistykę na Sorbonie. Równocześnie związał się z Kołem Polonistów UW i Kołem Socjologii Pozytywnej. Na początku studiów wstąpił do Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej, z którego wystąpił w 1934.
Jego debiutem literackim był artykuł Kryzys zamiłowań estetycznych w piłsudczykowskiej "Kuźni Młodych" z 1932. W 1934 wraz z Ryszardem Matuszewskim i Włodzimierzem Pietrzakiem założył Klub Artystyczny „S” w wydawnictwie Hoesicka, do czego namówił ich pracujący w księgarni wydawnictwa subiekt Adam Bromberg. Działalność w Kole Polonistów, zdominowanym przez marksistę Stefana Żółkiewskiego, miała duże znaczenie w kształtowaniu światopoglądu Kotta (wówczas wziął udział w nielegalnej demonstracji komunistycznej, za co przesiedział kilka dni w areszcie). W 1936 przeszedł kurs podchorążówki w Zambrowie. Po odbyciu rocznej służby pracował krótko w Państwowym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W czerwcu 1939 poślubił Lidię Steinhaus, córkę Hugona.
Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939. Następnie mieszkał w Warszawie, po stronie aryjskiej, ukrywając swoje żydowskie pochodzenie. Od 1943 był członkiem PPR, od 1944 oficerem AL i redaktorem konspiracyjnego czasopisma "Młoda Demokracja".
Po wojnie blisko związany z władzą komunistyczną, współzałożyciel i redaktor lewicowego tygodnika "Kuźnica" – organu PPR dla intelektualistów. (1945-48). W 1948 współzałożyciel Instytutu Badań Literackich PAN. Był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[1]. W latach pięćdziesiątych atakował "wrogów" socjalizmu – od Kościoła katolickiego, zbrojnego podziemia i gen. Andersa po "reakcyjnych" twórców. Dyskredytował m.in. dorobek Zygmunta Krasińskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Stefana Żeromskiego, Henryka Sienkiewicza i Josepha Conrada. Gwałtownie atakował wymowę Lorda Jima Conrada, widząc w głoszonych w nim ideałach heroizmu i honoru wzór "niebezpiecznej" ideologii, wyznawanej później przez żołnierzy AK, którą oskarżał o faszyzację. Krytykował Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego, uważając je za groźną książkę, na której wychowało się pokolenie kondotierów. Ewa Siedlecka, wspominając o jego działalności we wczesnych latach 50., określiła go mianem "cynicznego młodego marksisty".
Po V Zjeździe Związku Literatów Polskich w 1949 r., który uczynił socrealizm obowiązującą doktryną, skoncentrował na działalności dydaktycznej oraz badaniu twórczości Stanisława Trembeckiego. Był profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego (1949-1952) i Uniwersytetu Warszawskiego (1952-1969). W 1957 wystąpił z PZPR i związał się ze środowiskami kontestującymi rzeczywistość PRL-u, a w 1964 podpisał List 34 skierowany przeciwko cenzurze. W działalności krytycznoliterackiej skoncentrował się na Szekspirze, stając się z czasem światowej sławy znawcą tematu.
W 1966 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie wykładał na Uniwersytecie Yale i Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Po wydarzeniach marca 1968 został przez władze PRL pozbawiony tytułu profesora i wystąpił o azyl w USA. Od 1969 wykładał na Nowojorskim Uniwersytecie Stanowym w Stony Brook (do emerytury w 1983). W 1979 roku otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Publikował książki i artykuły, m.in. w "The New Republic", "Partisan Review", "The New York Review", "Theater Quarterly" czy "The Drama Review", współpracował też z londyńskimi "Wiadomościami" . W 1976 został głównym dramaturgiem w Burgtheater w Wiedniu. Po przejściu na emeryturę wykładał jeszcze w The Getty’s Center w Santa Monica. Członek honorowy Modern Language Association of America, członek prestiżowego Stowarzyszenia Phi Beta. W ostatnich latach życia publikował w "Tygodniku Powszechnym", "Zeszytach Literackich", "Dialogu" i "Twórczości". Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Archiwum Jana Kotta znajduje się w Archiwum Emigracji w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu.
W 1949 roku Prezydent RP Bolesław Bierut nadał mu Order Sztandaru Pracy II klasy.
Publikacje
- Podwojony świat (1936) (zbiór wierszy)
- Mitologia i realizm. Szkice literackie (1946)
- Węgiel (1946) (publicystyka)
- Po prostu. Szkice i zaczepki (1946)
- O społecznym awansie (1947) (publicystyka)
- O "Lalce" Bolesława Prusa (1948)
- Szkoła klasyków (1949)
- Nowy Świętoszek (1950) (komedia, razem ze Stanisławem Dygatem)
- Trembecki w świetle rękopisów i pierwodruków (1950)
- Trwałe wartości literatury polskiego Oświecenia (1951)
- Wiktor Hugo – pisarz walczący (1952)
- Jak wam się podoba (recenzje teatralne, cz. 1 – 1955, cz. 2 – 1957, cz. 3 – 1962)
- Postęp i głupstwo. Szkice (t. 1. Publicystyka. Notatki z podróży 1945-1956, tom 2. Krytyka literacka. Wspomnienia 1945-1956, 1956)
- Szkice o Szekspirze (1961)
- Szekspir współczesny (1965)
- Aloes. Dzienniki i małe szkice (1969)
- Zjadanie bogów. Szkice o tragedii greckiej (1986)
- Kamienny potok. Szkice (1981)
- Przyczynek do biografii (1990)
- Pisma wybrane (tom 1-3, 1991)
- Płeć Rozalindy. Interpretacje. Marlowe, Szekspir, Webster, Büchner, Gautier (1992)
- Nowy Jonasz i inne szkice (1994)
- Bajeczki dla Lidusi (1994)
- Kadysz. Strony o Tadeuszu Kantorze (1997)
- Lustro. O ludziach i teatrze (2000)
- Powiastki dla wnuczek (2002)
- tłumaczenie Ladacznicy z zasadami Sartre'a
Najważniejsze nagrody
- Nagroda Państwowa II stopnia w dziedzinie literatury
- 1964 – Nagroda im. Herdera
- 1985 – amerykańska nagroda George'a G. Nathana dla najlepszego krytyka teatralnego roku
- 1988 – nagroda Sekcji Krytyków Teatralnych Polskiego Ośrodka ITI (Międzynarodowego Instytutu Teatralnego) za Zjadanie bogów
Źródło informacji: wikipedia.org
Brak miejsc
Nie występują żadne powiązania
01.09.1939 | Wojska niemieckie napadły o świcie bez wypowiedzenia wojny na Polskę, rozpoczynając kampanię wrześniową a tym samym II wojnę światową
Kampania wrześniowa (inne stosowane nazwy: kampania polska 1939, wojna polska 1939, wojna obronna Polski 1939) – obrona terytorium Polski przed agresją militarną (bez określonego w prawie międzynarodowym wypowiedzenia wojny) wojsk III Rzeszy (Wehrmacht) i ZSRR (Armia Czerwona); pierwszy etap II wojny światowej. Była to pierwsza kampania II wojny światowej, trwająca od 1 września (zbrojna agresja Niemiec) do 6 października 1939, kiedy z chwilą kapitulacji SGO Polesie pod Kockiem zakończyły się walki regularnych oddziałów Wojska Polskiego z agresorami. Naczelnym Wodzem Wojska Polskiego w kampanii był marszałek Edward Rydz-Śmigły, a szefem sztabu gen. bryg. Wacław Stachiewicz. Od 3 września 1939 wojna koalicyjna Polski, Francji i Wielkiej Brytanii przeciw III Rzeszy.