Jan Kiszka

Dodaj nowe zdjęcie!
Data urodzenia:
00.00.1552
Data śmierci:
00.00.1592
Długość życia:
40
Days since birth:
172520
Years since birth:
472
Dni od śmierci:
157910
Lata od śmierci:
432
Kategorie:
polityk, poseł, szlachcic, urzędnik
Narodowość:
 litewska
Cmentarz:
Określ cmentarz

Jan Kiszka herbu Dąbrowa (ur. ok. 1552 roku, zm. w 1592 roku) – starosta generalny żmudzki, kasztelan wileński i wojewoda brzeskolitewski, litewski magnat, polityk i propagator ruchu braci polskich w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Był synem magnata-wojewody witebskiego Stanisława Kiszki i księżnej Anny z Radziwiłłów. Po śmierci ojca w 1554 odziedziczył ogromny majątek (ponad 70 miast i 400 wsi).

Jego matka, początkowo wyznająca kalwinizm, ok. roku 1563 stała się gorliwą wyznawczynią antytrynitaryzmu i energicznie propagowała go w swoich posiadłościach, wypędzając duchownych innych wyznań i zastępując ich kaznodziejami z ruchu braci polskich. Jan, wcześnie osierocony przez ojca, był wychowywany przez matkę w duchu doktryny braci polskich (czyli arian). Na dalszą naukę wyjechał do protestanckiej Bazylei (gdzie zaprzyjaźnił się z humanistą Celio Secundo Curione), a następnie do Zurychu. Po podróżach do Włoch, Francji i Hiszpanii, wrócił do Polski, gdzie zaczął zarządzać swoimi majątkami ziemskimi.

Jako krajczy wielki litewski podpisał akt unii lubelskiej w 1569 r.

Pomógł królowi Stefanowi Batoremu podczas wojny z Rosją, dostarczając mu 500 żołnierzy i dowodząc nimi osobiście. Za tę pomoc otrzymał w 1579 rangę senatora. Wykorzystał tę funkcję głosząc konieczność tolerancji religijnej w Rzeczypospolitej. Kolejny król Zygmunt III Waza uczynił go w 1587 kasztelanem wileńskim i w 1589 wojewodą brzeskim.

Pod wpływem wybitnego propagatora ruchu braci polskich – Piotra z Goniądza (który działał głównie w należącym do Kiszki Węgrowie), Jan Kiszka zaczął usuwać kalwińskich pastorów i zastępować ich braćmi polskimi. Prowadził też akcję misyjną wśród własnych chłopów pańszczyźnianych, nie dając im jednak (wbrew zaleceniom braci polskich) wolności. Drobna szlachta z Litwy chętnie przyjmowała nauki braci polskich i na jej użytek Kiszka w 1570 ufundował ariańską drukarnię w Węgrowie, gdzie wydrukowano traktat Piotra z Goniądza O Synu Bożym. Następnie drukarnię przeniesiono do Łoska, gdzie opublikowano tłumaczenie Nowego Testamentu na język polski. Do najważniejszych, założonych przez Kiszkę ośrodków ariańskich należały: Węgrów, Iwie, Łosk, Lubcz, Nowogródek i Kiejdany.

Kiszka sprzeciwiał się jednak radykalnym poglądom braci polskich, takim jak pacyfizm chrześcijański, wspólnota dóbr i zakaz piastowania urzędów. Był także przeciwny sympatiom dla judaizmu ze strony części braci polskich. Z tego powodu wygnał Piotra z Goniądza i Szymona Budnego oraz ich zwolenników, a także nakazał spalenie ich pism. Niepokoił się także różnicami doktrynalnymi między litewskimi i polskimi wspólnotami ariańskimi i starał się je załagodzić podczas synodu w Iwach.

W 1575 Kiszka ożenił się z katoliczką – księżną Elżbietą Ostrogską, jednak to małżeństwo pozostało bezdzietne. Po śmierci Jana Kiszki, jego wdowa wyszła ponownie za mąż za księcia Krzysztofa Radziwiłła "Pioruna", który jako gorliwy wyznawca kalwinizmu, przekazał wszystkie zbory ariańskie pastorom kalwińskim. Od 1607 brat Kiszki – Stanisław przyjął katolicyzm i rozpoczął rekatolicyzację w swoich majątkach. Do roku 1658, kiedy Sejm nakazał wygnanie arian, w majątkach Kiszków przetrwały tylko niewielkie grupy ariańskie.

 

Źródło informacji: wikipedia.org

Brak miejsc

    loading...

        Nie występują żadne powiązania

        01.07.1569 | Zawarcie Unii lubelskiej

        Unia lubelska – umowa międzynarodowa między Koroną Królestwa Polskiego a Wielkim Księstwem Litewskim zawarta 1 lipca 1569 na sejmie walnym w Lublinie. Określana jako unia realna, w odróżnieniu od poprzednich, wiążących oba państwa tylko osobą władcy (unia personalna). Została przyjęta 28 czerwca, a podpisana 1 lipca 1569, ostatecznie ratyfikowana przez króla 4 lipca 1569. W jej wyniku powstało państwo znane w historiografii jako Rzeczpospolita Obojga Narodów – ze wspólnym monarchą, herbem, sejmem, walutą, polityką zagraniczną i obronną – zachowano odrębny skarb, urzędy, wojsko i sądownictwo. Akt unii lubelskiej przechowywany jest w Archiwum Głównym Akt Dawnych.

        Prześlij wspomnienia

        Dodaj słowa kluczowe