Izabela Walentyna Jaruga-Nowacka (ur. 23 sierpnia 1950 w Gdańsku, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku) – polska polityk, posłanka na Sejm II, IV, V i VI kadencji, była przewodnicząca Unii Pracy i Unii Lewicy, wicepremier w rządach Marka Belki.

Absolwentka XXVIII Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kochanowskiego w Warszawie. Ukończyła studia etnograficzne na Uniwersytecie Warszawskim, później pracowała w Instytucie Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego (1974–1976) i Polskiej Akademii Nauk (Instytut Krajów Socjalistycznych, 1976–1986).

Kariera polityczna

W okresie PRL nie należała do organizacji politycznych. Aktywność polityczną rozpoczęła od działań związanych z obroną praw człowieka, w tym szczególnie praw kobiet. Od połowy lat 80. działała w Lidze Kobiet Polskich. Przez dwie kadencje pełniła funkcję przewodniczącej zarządu głównego tej organizacji. W 1991 przystąpiła do Ruchu Demokratyczno-Społecznego, z którego listy wyborczej w tym samym roku bezskutecznie kandydowała w wyborach parlamentarnych.

W 1993 z listy Unii Pracy została posłanką II kadencji. Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Była jedną z dwóch posłanek wchodzących w skład delegacji Sejmu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Przewodniczyła też polsko-mongolskiej grupie parlamentarnej (Mongolią zajmowała się naukowo pracując w Polskiej Akademii Nauk).

Do Sejmu ponownie została wybrana w 2001, uzyskała mandat w okręgu gdyńsko-słupskim z listy SLD-UP liczbą 23 666 głosów. Przez dwa miesiące była członkinią Komisji Kultury i Środków Przekazu. 29 listopada 2001 została sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w rządzie Leszka Millera, miesiąc później objęła stanowisko Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn. Pracowała nad przyjęciem przez rząd w 2002 II Krajowego Programu Działań na Rzecz Kobiet.

W rządzie Marka Belki została tzw. ministrem bez teki oraz drugim, obok Jerzego Hausnera, wicepremierem (ds. komunikacji społecznej). Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 11 maja 2004 do jej zadań należała m.in. koordynacja prac Rady Ministrów w zakresie polityki społecznej, równego statusu kobiet i mężczyzn oraz przeciwdziałania dyskryminacji, sprawowanie nadzoru, w zakresie wyznaczonym przez Prezesa Rady Ministrów, nad działalnością Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn.

Z Unii Pracy odeszła 19 kwietnia 2005, przystępując do założonej przez siebie partii o nazwie Unia Lewicy. Była członkinią komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005. W wyborach do Sejmu w tym samym roku po raz trzeci została posłanką, kandydując z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W grudniu 2005 wystąpiła z Unii Lewicy. Do końca życia pozostała osobą bezpartyjną.

W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz czwarty uzyskała mandat poselski, kandydując z listy koalicji Lewica i Demokraci i otrzymując 14 827 głosów. Od 22 kwietnia 2008 zasiadała w klubie Lewica.

Zginęła w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku 10 kwietnia 2010. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 22 kwietnia 2010 w kościele św. Karola Boromeusza. Izabela Jaruga-Nowacka została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Działalność i poglądy

Działała na rzecz równouprawnienia kobiet, uczestniczyła w tzw. Manifach, państwa neutralnego światopoglądowo oraz zapewnienia równych szans startu życiowego młodzieży poprzez dostępność edukacji. Deklarowała poglądy feministyczne. Wraz ze Zbigniewem Bujakiem prowadziła w 1991 akcję na rzecz referendum w sprawie karalności przerywania ciąży. Uczestniczyła w demonstracjach na rzecz praw osób LGBT.

Określała się jako "polityczka", "ministra", "wicepremierka". Promowała wprowadzanie i upowszechnianie żeńskich form językowych dla nazywania tego rodzaju wysokich stanowisk politycznych.