Igor Mitoraj (ur. 26 marca 1944 w Oederan, zm. 6 października 2014 w Paryżu) – polski rzeźbiarz, od 1968 tworzący poza granicami kraju (Francja, Włochy).

Urodził się w 1944 w Oederan w Rudawach jako syn deportowanej polskiej robotnicy przymusowej i francuskiego jeńca wojennego, oficera Legii Cudzoziemskiej. Po zakończeniu wojny matka wraz z synem powróciła do Polski, do swoich rodziców. Dzieciństwo i młodość Mitoraj spędził w miejscowości Grojec. Po ukończeniu Liceum Plastycznego w Bielsku-Białej wstąpił w 1963 na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował malarstwo pod kierunkiem Tadeusza Kantora. W 1968, po studiach wyjechał do Paryża studiować w École Nationale Supérieure des Beaux Arts. Zmarł 6 października 2014 roku w Paryżu, pochowany na cmentarzu komunalnym w Pietrasanta (Toskania).

Początki kariery artystycznej

Mitoraj wyjechał z Polski od razu po studiach w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował malarstwo u Tadeusza Kantora, do Paryża. Zaczynał tam jako malarz i grafik, miał wystawę w galerii La Hune w Dzielnicy Łacińskiej, związanej z księgarnią o tej samej nazwie (1976).

Rok później zajął się rzeźbą. Wkrótce potem otrzymał propozycję przygotowania wystawy dla galerii ArtCurial w Paryżu, prowadzonej przez bratanka ówczesnego prezydenta Francji, Mitteranda. By przygotować prace do tej wystawy, Mitoraj wyjechał na rok do centrum artystycznych odlewni pracujących w brązie oraz kamieniarzy pracujących w marmurze w Pietrasanta, we Włoszech. Tam powstały pierwsze brązy Mitoraja, oraz pierwsze monumentalne rzeźby z białego marmuru z pobliskiej Carrary.

Odkrycie rzeźby

Od momentu wystawy ArtCurial w 1977 rzeźby i rysunki Igora Mitoraja pokazano na 120 wystawach indywidualnych na całym świecie. Jego rzeźby, często gigantycznej wielkości, stoją w reprezentacyjnych punktach wielu miast – m.in. w Paryżu na La Défense oraz w Rzymie, Mediolanie, Lozannie, Londynie, Krakowie, Scheveningen koło Hagi, w USA i Japonii.

Działalność

Igor Mitoraj dzielił swój czas pomiędzy Paryżem i Pietrasanta, gdzie od 1983 roku miał swoją pracownię. Wiele z jego rzeźb powstawała potem z glinianego lub gipsowego oryginału, w odlewniach i pracowniach kamieniarskich Pietrasanty, które pracują od setek lat tymi samymi metodami. Mitoraj wzorował się na twórczości Michała Anioła i Antonia Canovy. Autodydakta w dziedzinie rzeźby, Mitoraj odwoływał się do warsztatu przeszłości, cały czas poszukując nowej estetyki, która by oddawała czas, w którym żyje.

5 października 2005, podczas uroczystości w krakowskim magistracie został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Postanowieniem z 24 kwietnia 2012 r. „za wybitne zasługi dla polskiej i światowej kultury, za osiągnięcia w pracy twórczej i artystycznej” został przez prezydenta Bronisława Komorowskiego odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Uroczystość uhonorowania odbyła się 3 maja 2012.

Sztuka Mitoraja

Głównym tematem rzeźb Mitoraja jest ludzkie ciało, jego piękno i kruchość, a także głębsze aspekty ludzkiej natury, które pod wpływem czasu i okoliczności ulegają wynaturzeniu. Odwołując się, nawet dosłownie (niekiedy już w tytule rzeźby: Ikar, Tyndareus, Centauro, Eros, Mars, Gorgona, Paesaggio Ithaka), do mitologii lub historii Grecji i Rzymu, niejako „cytuje” piękno i idealne proporcje rzeźb klasycznych, jednocześnie uzmysławiając odbiorcy ich ludzką naturę i niedoskonałość poprzez umyślne spękania i uszkodzenia powierzchni posągów, a nawet powalenie ich na ziemię. Mityczni bohaterowie, zranieni, niedoskonali patrzą niemo na widza pustymi oczodołami, często zakryci całunami, niczym istoty ranne lub kalekie, niejednokrotnie niemi – z ustami zakrytymi tkaniną. Styl Mitoraja polegający na interpretacji antyku z wprowadzeniem wyraźnych akcentów nowoczesności, jest obecnie rozpoznawany przez miłośników sztuki na całym świecie. Elementem charakterystycznym prac Mitoraja są usta, które zawsze mają kształt ust autora i stanowią nieformalny „podpis” rzeźbiarza na dziele.

Wybrane wystawy

• 1976: pierwsza indywidualna wystawa malarstwa i grafiki w Galerie Le Hune w Paryżu
• 1977: indywidualna wystawa rzeźb i biżuterii z brązu w ArtCurial w Paryżu przy Av. Matignon
• 1986: zaproszenie na 42. Biennale w Wenecji
• 1989: wystawa w New York Academy of Art
• 1999: wystawa w Museo Archeologico oraz w Ogrodach Boboli we Florencji
• 2001: wystawa w Muzeum Olimpijskim w Lozannie
• 2003: wystawa na placach miast Polski – Rzeźby i rysunki Igora Mitoraja: Poznań (7 września – 5 października 2003)
• 2004: 56 klasycznych rzeźb Mitoraja, wykonanych z brązu, żeliwa, białego i czarnego marmuru oraz terakoty, 36 rysunków artysty z lat 1976-2001 oraz 14 rzeźb z brązu wystawionych na Rynku Głównym, Kraków (17 października 2003 – 25 stycznia 2004); Warszawa (11 lutego – 25 kwietnia 2004)

Rzeźby w plenerze

• Santa Cruz de Tenerife – „Per Adriane”
• Paryska dzielnica La Défense (wejście do Uniwersytetu) – Ikaria, Wielki Toskańczyk, Tyndareos
• Park Olimpijski w Lozannie – Corazza
• Piazza Monte Grappa w Rzymie – Bogini Rzymu
• Abuta na Hokkaido – Tsuki-no-hikari (Światło księżyca); repliki dzieła stoją też w Londynie (przed British Museum), w Scheveningen (na wydmach, w pobliżu muzeum Beelden aan Zeee) i w Poznaniu.
• Mediolan – Fontanny Centaura
• Bazylika Santa Maria degli Angeli e dei Martiri w Rzymie – wrota do świątyni