Henning Mankell (ur. 3 lutego 1948 w Sztokholmie, zm. 5 października 2015) – szwedzki pisarz, dziennikarz, reżyser i autor sztuk teatralnych.

Mankell urodził się w Sztokholmie, dorastał w Sveg (region Härjedalen) oraz w Borås (Västergötland). Ojciec Henninga, Ivar, był sędzią, a dziadek, również Henning – kompozytorem. Pisarz jest żonaty z Evą Bergman, córką Ingmara Bergmana. Mieszkają na zmianę w Szwecji i Mozambiku.

W roku 2014 Henning Mankell ujawnił, że zdiagnozowano u niego raka płuc. Poinformował o tym na łamach gazety "Goeteborgs-Posten".

Twórczość

W swojej twórczości porusza tematy społeczne, analizuje zmiany zachodzące w mentalności szwedzkiego społeczeństwa oraz międzyludzkie relacje. Z racji fascynacji Afryką często w jego publikacjach pojawiają się akcenty krytykujące ekonomiczną eksploatację tego kontynentu oraz bierność świata wobec degeneracji afrykańskich społeczeństw i kultury. Adresatami jego twórczości są zarówno dorośli, jak i dzieci i młodzież. Za książki dla najmłodszych czytelników został uhonorowany Nagrodą Astrid Lindgren (w 1996) oraz Medalem Nilsa Holgersona (1991).

W Polsce, podobnie jak w większości krajów poza rodzinną Szwecją, popularność przyniosła mu seria powieści kryminalnych, których bohaterem jest komisarz policji Kurt Wallander.

Kurt Wallander to fikcyjny policjant, który mieszka i pracuje w Ystad. W powieściach wspólnie z grupą współpracowników z komendy poszukuje sprawców brutalnych morderstw. Publikacja serii rozpoczęła się w 1991.

W tych kryminałach Mankell kładzie duży nacisk na pokazanie żmudnej pracy policji, drobiazgowo rejestruje procesy myślowe swoich bohaterów. Ważniejsze od opisu zbrodni są dociekania nad psychologicznymi motywacjami postępowania bohaterów. Rozwikłanie zagadki zabójstwa poparte jest solidną i wytrwałą pracą policjantów, którzy nie są wolni od ludzkich słabostek, zdarza im się mylić i popełniać błędy.

Mankellowi, mimo niełatwej konstrukcji powieści, udaje się przykuć uwagę czytelnika. W konstruowaniu przebiegu akcji rzadko odwołuje się on do zbiegów okoliczności czy literackich fajerwerków. Sympatię czytelników zjednuje sobie rzeczowością stylu i dążeniem do maksymalnie prawdziwego opisu rzeczywistości.

Poprzez drobiazgową rejestrację myśli i czynów bohaterów Mankell jako autor próbuje dociec, jakie są przyczyny zmian w mentalności szwedzkiego społeczeństwa u schyłku XX i na początku XXI wieku. Bohaterowie Mankella, wyrośli w społeczeństwie dobrobytu szwedzkiego modelu państwa socjalnego, muszą stawić czoła brutalizacji stosunków międzyludzkich, wszechobecności przemocy, często wywoływanej przez kulturę masową, wpływowi emigrantów na hermetyczne dotąd społeczeństwo. Motyw nieodwracalnych zmian towarzyszy również życiu prywatnemu bohaterów, którzy rozwodzą się, tracą bliskich.

Filmy

Mankell jest autorem scenariuszy do wielu filmów nakręconych w Szwecji, w tym trzech seriali o komisarzu Wallanderze. W pierwszym główną rolę grał Rolf Lassgård, w drugim Lennart Jähkel. Najnowszy z nich Wallander ma 26 odcinków, a komisarza gra Krister Henriksson:

• 2005 Wallander: Nim nadejdzie mróz (Innan frosten), Byfånen, Bröderna, Mörkret, Afrikanen, Wallander - Mastermind (Mastermind)
• 2006 Den svaga punkten, Fotografen, Täckmanteln, Luftslottet, Blodsband, Jokern, Hemligheten

Mastermind jest sprzedawany w Polsce jako opcjonalny dodatek do książki Mężczyzna, który się uśmiechał.

W brytyjskim serialu główną rolę gra Kenneth Branagh.

Nagrody

• 1991 Medal Nilsa Holgerssona
• 1991 Svenska Deckarakademin w kategorii powieści kryminalnych
• 1996 Sveriges Radios Romanpris, nagroda szwedzkiego radia publicznego, za Comedia infantil
• 1996 Nagroda Astrid Lindgren
• 2001 Nagroda Złoty Sztylet, przyznawana przez Stowarzyszenia Pisarzy Literatury Kryminalnej (The Crime Writers' Association) za Fałszywy trop
• 2005 Gumshoe Award dla Najlepszej Europejskiej Powieści Kryminalnej (The Gumshoe Award for Best European Crime Novel za Danslärarens återkomst
• 2009 Europejska Nagroda Literatury Kryminalnej Ripper Award