Fridrich Markowicz Ermler znany również jako Frīdrihs Ermlers i Friedrich Ermler (ros. Фридрих Маркович Эрмлер, ur. 13 maja 1898 w Rzeżycy (Rēzekne), zm. 12 lipca 1967 w Leningradzie) – radziecki aktor, producent, scenarzysta i reżyser filmowy. Ojciec dyrygenta Marka.

Biografia

Urodził się w 1898 na Łotwie. Początkowo studiował farmację, po czym w roku 1917 wstąpił do rosyjskiej armii. Brał udział w rewolucji październikowej po stronie bolszewików. Podczas wojny domowej walczył w Armii Czerwonej na froncie północnym gdzie został schwytany i torturowany przez Białogwardzistów. Po zakończeniu wojny oficjalnie wstąpił do partii komunistycznej.

W 1923 rozpoczął naukę w Leningradzkim Instytucie Sztuki Ekranowej na wydziale aktorskim. W tym okresie poza edukacją z zakresu aktorstwa i scenopisarstwa gra w kilku filmach. W1924 stworzył Filmową Pracownię Eksperymentalną (KEM) w ramach której został zrealizowany krótkometrażowy film pt. Szkarlatyna. Komedia nakręcona wraz z członkami KEM-u była reżyserskim debiutem Fridricha Ermlera. W 1926 realizuje wraz z Edwardem Johansonem Wykolejonych w których wyróżniającą się kreację aktorską stworzył Fiodor Nikitin.

W latach 1928 - 1929 wyreżyserował obrazy Paryski szewc, Dom wśród zasp, charakteryzujące się wyjątkowo skomplikowanymi postaciami, oraz Człowiek, który stracił pamięć (wg scenariusza Katariny Winosgradskiej),w któym w nowatorski sposób operuje czasem filmowym, wyprzedzając w tym względzie osiągnięcia francuskiej "nowej fali" (Alain Resnais) . Na szczególne wyróżnienie zasługuje ostatni z tych obrazów, w którym twórcy poprzez wykorzystali ciekawe zabiegi fabularne w celu ukazania porewolucyjnych zmian w Rosji. Poza działalnością reżyserską, popularyzuje radziecką kinematografię również poprzez podróż po Europie którą odbył w 1929. W 1932 Fridrich Ermler wraz z Siergiejem Jutkiewiczemzrealizował swój pierwszy film dźwiękowy pt. Turbina 50 000 również utrzymany w socrealistycznym stylu. W tym obrazie ukazującym zmiany w postawie robotników, wystąpili m.in.Władimir Gardin i Zoja Fiodorowa.

Fridrich Ermler współpracował również z kompozytorem Dymitrem Szostakowiczem przy filmie Piosenka o przechodniu przyczyniając się do popularyzacji jego twórczości. W 1935wyjeżdża do Hollywood jako ambasador radzieckiej kinematografii oraz reżyseruje Chłopów w którym to obrazie występuje m.in. Nikołaj Bogolubow. Obaj artyści kontynuowali współpracę przy dwuczęściowym filmie Wielki obywatel z roku 1939 zrealizowanym na podstawie scenariusza Michaiła Blejmana i Manuela Bolszyncowa. Główną rolę, wzorowaną na Siergieju Kirowie, zagrał Nikołaj Bogolubow. W 1939 został dyrektorem artystycznym Lenfilmu którą to funkcję pełnił do 1943.

Podczas II wojny światowej reżyseruje Ona broni Ojczyzny o wydźwięku patriotycznym. Motyw wojny powraca w twórczości Ermlera jeszcze wielokrotnie. W 1945 reżyseruje na podstawie scenariusza Borysa Czirskowa Wielki przełom. Obraz w który łączył grę aktorską (m.in. Andrieja Abrikosowa, Michaiła Dierżawina) z dokumentalnymi zdjęciami z bitwy o Stalingrad wychwalał posunięcia taktyczne radzieckiego dowództwa. Kunszt tego filmu został doceniony na Festiwalu Filmowym w Cannes w 1946 gdzie otrzymał Złotą Palmę.

Po wojnie realizował współczesne dramaty Wielka siła z 1951 oraz Niedokończona opowieść (z rolami Eliny Bystrickiej i Siergieja Bondarczuka). W 1958 nakręcił Salwę o świcie o tematyce rewolucyjnej, zaś w 1965 - eksperymentalny film Przed sądem historii, w którym połączył grę aktorską z dokumentalnymi zdjęciami uczestników rewolucji październikowej.

Zmarł 12 lipca 1967 w Leningradzie.

W roku 2003 na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie odbyła się retrospektywa dzieł twórcy.

Bibliografia

• Jelena Bauman, Rostisław Jurieniew – Mała Encyklopedia Kina Radzieckiego, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987 ISBN 83-221-0446-4
• Sandra Brennan - Friedrich Ermler