Franciszek Smuglewicz (ur. 6 października 1745 w Warszawie, zm. 18 września 1807 w Wilnie) – polski i bialoruski malarz i rysownik; syn Łukasza, brat Antoniego.

Życiorys

Jego pierwszym nauczycielem malarstwa był ojciec, Łukasz Smuglewicz, później kształcił się pod kierunkiem Szymona Czechowicza. W 1763 wyjechał do Rzymu, gdzie pobierał nauki u Antonio Maroniego. W 1765 uzyskał stypendium króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i wstąpił do rzymskiej Akademii Świętego Łukasza gdzie kontynuował edukację artystyczną. W Rzymie wykonał dekorację wnętrz kościoła św. Stanisława, współpracował także z Vincenzo Brenną przy inwentaryzacji pałacu Nerona (Domus Aurea). W celach edukacyjnych kopiował również dzieła mistrzów.

W 1784 powrócił do Polski, początkowo do Warszawy, a od 1795 zamieszkał na stałe w Wilnie. Na Uniwersytecie Wileńskim objął kierownictwo nowo powstałej Katedry Rysunku i Malarstwa (1797). Był to początek tzw. "szkoły wileńskiej" w malarstwie. W latach 1800 - 1801 na zaproszenie cara Pawła I przebywał w Sankt Petersburgu, gdzie wykonał dekorację malarską Zamku Michajłowskiego.

Oprócz dzieł o tematyce historycznej (Sesja Sejmu Czteroletniego 3 maja 1791, 1793; Przysięga Tadeusza Kościuszki na Rynku w Krakowie, 1797; Posłowie scytyjscy przed Dariuszem, po 1785) jak i alegorycznej (Kościuszko ratujący Polskę przed grobem) malował obrazy religijne, a także portrety (Portret rodziny Prozorów, 1789). Nie gardził również zleceniami na dzieła okolicznościowe (Zatwierdzenie ustawy nadanej włościanom w Pawłowie w 1769 r. przez Pawła Ksawerego Brzostowskiego, 1795). Jest autorem cyklu akwarel przedstawiających zabytki architektury Wilna (1785–1786), w tym rozebrane w XIX wieku mury obronne z bramami miejskimi.

W 1790 rozpoczął (nigdy nie dokończony) cykl rysunków i litografii Obrazy historii polskiej w stu rycinach będący ilustracją do Historii narodu polskiego pióra Adama Naruszewicza.

Wspólnie z bratem Antonim namalował freski w pałacach w Dobrzycy, Śmiełowie i Lubostroniu, a także, w 1803 fresk w sali biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego przedstawiający dwanaście postaci antycznych (Sokrates, Plutarch, Pindar, Anakreon, Hezjod, Heraklit, Arystoteles, Eurypides, Diogenes, Homer, Archimedes i Platon).

Sześć jego dzieł zdobi wnętrze kościoła Trójcy Świętej w najstarszym sanktuarium w Polsce na Świętym Krzyżu: "Trójca Przenajświętsza" [360x250 cm]; "Śmierć św. Józefa"; "Święty Emeryk"; "Święta Scholastyka na rozmowie z rodzonym bratem Benedyktem"; "Najświętsza Maryja Panna Niepokalanie Poczęta" oraz "Śmierć Świętego Benedykta".

Jego uczniami byli, między innymi: Józef Oleszkiewicz, Józef Peszka, Maciej Topolski i Mateusz Tokarski.

Pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie.