Elia Kazan, właściwie Elia Kazanjoglou (ur. 7 września 1909, zm. 28 września 2003) – amerykański pisarz, reżyser filmowy i teatralny pochodzenia greckiego.

Życiorys

Przybył do Stanów Zjednoczonych w wieku 4 lat. Studiował dramat w Yale, następnie wstąpił do Group Theatre. W latach 30. przez półtora roku należał do amerykańskiej Partii Komunistycznej, z której odszedł w 1934, gdy dowiedział się o czystkach w Związku Radzieckim.

Po wojnie dał się poznać jako jeden z najlepszych reżyserów Broadwayu, m.in. dzięki inscenizacji Tramwaj zwany pożądaniem. Jego filmy zawsze były kontrowersyjne i poruszały drażliwe tematy. W 1947 Kazan założył Actors Studio, gdzie nauczano wg metod Stanisławskiego. Najwybitniejszy uczeń Kazana – Marlon Brando – grał w kilku filmach swego nauczyciela, m.in. w Viva Zapata! (1952) i Tramwaj zwany pożądaniem (1951).

W 1952 Kazan został wezwany przed komisję senacką McCarthy'ego i złożył zeznania obciążające ośmiu kolegów z Partii Komunistycznej, co zostało negatywnie przyjęte przez środowiska artystyczne i przyczyniło się do zerwania na długie lata przyjaźni z wybitnym dramaturgiem, Arthurem Millerem. Sam Kazan znalazł się także na „czarnej liście Hollywood”, co utrudniło mu pracę przy kolejnych projektach. Fakt ten został przypomniany opinii publicznej Ameryki w 1999 roku, kiedy sędziwy reżyser odebrał nagrodę Amerykańskiej Akademii Filmowej za całokształt działalności artystycznej.

Z bardziej znanych w Polsce filmów Kazana należy przypomnieć Układ, który nakręcił na podstawie własnej książki pod tym samym tytułem.