Dytryk von Grüningen, także Theodericus de Groninge, Grueningen (urodz. ?, zm. 3 września 1259 lub później) – mistrz krajowy Inflant zakonu krzyżackiego w latach 1242-1245, mistrz krajowy w Prusach 1247-1259, mistrz krajowy w Niemczech w latach 1254-1256, jedna z najwybitniejszych postaci zakonu krzyżackiego w XIII wieku.

Biografia

Pochodził z wsi Grüningen (stąd przydomek „von Grüningen”) położonej na północ od stolicy Turyngii, Erfurtu. Wywodził się z rodziny ministeriałów związanych z miejscowymi landgrafami.

Do zakonu krzyżackiego wstąpił 18 listopada 1234 w Marburgu wraz ze swoimi przyjaciółmi Konradem von Thüringen oraz Hartmanem von Heldrungen, późniejszymi wielkimi mistrzami zakonu. Szczególnie znajomość z Konradem zaowocowała szybką karierą w zakonie. Pierwszą nominację na mistrza krajowego Inflant otrzymał w 1237 roku, lecz ostatecznie na Inflanty udał się Hermann Balk. U boku Hermanna Balka zbierał Dytryk von Grüningen cenne doświadczenie, kierując ostatecznie prowincją inflancką od połowy 1238 roku do początków 1240, po rezygnacji Balka z funkcji mistrza krajowego. Na pełnoprawne stanowisko mistrza krajowego Inflant powrócił w 1242. Okres jego rządów w Inflantach przypadł na trudny czas po przegranej bitwie na jeziorze Pejpus. Swoimi nieprzeciętnymi zdolnościami organizacyjnymi opanował kryzysową sytuację zakonu, przechodząc do działań ofensywnych w Kurlandii, których efektem było założenie Goldyngii.

W latach 1244-1245 widać jego obecność u boku wielkiego mistrza Henryka von Hohenlohe bądź to podczas zebrań kapituły zakonu w Ziemi Świętej, bądź to w kurii papieskiej w Lyonie. Od tamtych wydarzeń rozpoczyna się kariera dyplomatyczna Dytryka w zakonie. Stał się on jednym z głównych dyplomatów dbających o interesy zakonu krzyżackiego w Rzymie. W roku 1246 przybył do kurii papieskiej jako poseł antykróla niemieckiego landgrafa Turyngii Henryka Raspe.

Na przełomie lat 1247/1248 został mianowany mistrzem krajowym w Prusach. Pomimo objęcia funkcji mistrza do Prus jednak nie przybył. Najprawdopodobniej nominacja miała na celu wzmocnienie pozycji Dytryka w strukturach zakonu, a także silniejsze reprezentowanie interesów rodzącego w Prusach się państwa krzyżackiego u samego papieża Innocentego IV.

W latach 1249-1251 Dytryk von Grüningen zaliczany był do grona najbardziej zaufanych dyplomatów papieża. Podejmował się wielu misji w imieniu Innocentego IV. W 1249 roku złożył skargę u arcybiskupa inflancko-pruskiego Alberta Suerbeera będącego w sporze z zakonem. Złożona skarga spowodowała działania papieża, które 24 lutego 1251 roku zakończyły się ugodą pomiędzy arcybiskupem Albertem a zakonem regulującą stosunki kościelne w Inflantach. Po klęsce Krzyżaków w bitwie pod Krukami Dytryk uzyskał poparcie papieża w sprawie organizacji pomocy dla zakonu w walce z pogańskimi Prusami. W 1251 roku Dytryk wyprawił się do Niemiec w celu przeciągnięcia na stronę antykróla Wilhelma z Holandii książąt, landgrafów, margrabiów i biskupów niemieckich. W tym czasie piastował stanowisko zastępcy wielkiego mistrza w prowincjach europejskich. Urząd ten pozwalał mu na swobodę działania i podejmowania decyzji.

Do Prus Dytryk von Grüningen przybywa dopiero w 1254, kiedy to wraz z wielkim mistrzem Popponem von Osternohe wydaje dokument nadania lenna księciu tczewskiemu Samborowi. W tym czasie Dytryk w dokumentach występuje już jako mistrz krajowy Niemiec. Z Prus przybył przed oblicze papieskie do Asyżu, skąd jeszcze w 1254 roku udał się na spotkanie z arcybiskupem Albertem w celu ostatecznego zakończenia sporu biskupstwa inflanckiego z zakonem. Spotkanie odbyło się w grudniu 1254 roku w Sens we Francji. Do Prus powrócił w maju 1255 roku i przebywał najprawdopodobniej w Chełmży.

Na początku 1256 roku spotkał się w Rzymie z następcą Innocentego IV, papieżem Aleksandrem IV. Następnie źródła informują o jego spotkaniu w czerwcu 1256 roku w komendzie Sachsenhausen nieopodal Frankfurtu nad Menem z biskupem sambijskim Henrykiem von Streittbergiem oraz z mistrzem krajowym Inflant Anno von Sangerhausenem w sprawie podziału trybutu ściąganego z podbitej Sambii.

Dytryk godność mistrza krajowego Niemiec złożył na kapitule generalnej zakonu w Rzymie jesienią 1256 roku, jednocześnie zachował tytuł mistrza krajowego Prus, choć najprawdopodobniej już nigdy nie odwiedził terenów Prus. Dodać należy, że rezygnacja Dytryka zbiegła się z zrzeczeniem się godności wielkiego mistrza przez Poppona von Osternohe. W odróżnieniu od daty dziennej data roczna śmierci Dytryka von Grüningena nie jest poświadczona, założyć można, że zmarł 3 września, najwcześniej w 1259 roku lub później.