Cmentarz św. Rocha w Częstochowie – nekropolia położona w zachodniej części Częstochówki.

Istnieje kilka teorii powstania cmentarza:

• cmentarz pielgrzymów zmarłych w drodze na Jasną Górę
• cmentarz zakaźny przeznaczony dla zmarłych podczas epidemii; teorię tę może potwierdzać to, że święty Roch miał chronić przed chorobami zakaźnymi

Pierwszych pochówków dokonano w 1641. Cmentarz powiększono w 1737, a dwa lata później pojawiły się pierwsze grobowce murowane. W 1767 został po raz pierwszy obwiedziony murem, później zrujnowanym i odbudowanym. Na cmentarzu znajdują się zabytkowe nagrobki z lat 1849–1906.

W 1898 roku wydzielono z jego terytorium cmentarz prawosławny, ale po odzyskaniu niepodległości teren został katolikom zwrócony.

Pierwsza kaplica na terenie cmentarza powstała w latach 1641–1642. Zniszczona w czasie potopu szwedzkiego, zastąpiona została zbudowanyn na jej miejscu obecnym kościołem pw. św. Rocha i św. Sebastiana (konsekrowany w 1680 roku). W 1739 roku odnowiony, a w 1771 roku, w czasie walk konfederatów barskich, splądrowany. Przebudowany w latach 1783–1785. Rozebrano wtedy najwyższą część wieży, po bokach dostawiono dwie wieże i wzniesiono zakrystię. Do 1880 roku obsługiwany był przez paulinów. Posiada cechy budowli barokowej. Jednonawowy.

W kaplicy cmentarnej znajduje się płyta upamiętniająca marszałka Józefa Piłsudskiego. Obok kaplicy postawiono symboliczny grób-pomnik z położoną na nim otwartą księgą z nazwiskami osób związanych z konspiracją, a poległych w czasie okupacji lub w okresie PRL-u. Na cmentarzu na uwagę zasługują ponadto:

• kwatera wojenna (17 mogił indywidualnych) powstańców śląskich poległych w 1921
• groby powstańców z 1863
• grób zbiorowy wojenny 13 ofiar terroru hitlerowskiego, w tym 10 zakładników rozstrzelanych na Rynku Wieluńskim 1 listopada 1943
• kwatera wojenna żołnierzy niemieckich, austriackich i rosyjskich poległych w latach 1915–1918
• mogiła zbiorowa wojenna żołnierzy ruchu oporu poległych w 1944 oraz ofiar terroru hitlerowskiego poległych w 1939

Na terenie kompleksu cmentarnego znajduje się także wydzielona część tworząca odrębny cmentarz ewangelicko-augsburski wraz z kwaterą żołnierzy niemieckich poległych w czasie I wojny światowej.

Na cmentarzu św. Rocha pochowano m.in. Stefana Policińskiego, Halinę Poświatowską, Ignacego Kozielewskiego , Marka Czernego i Bronisława Idzikowskiego.