Cesare Lombroso (ur. 6 listopada 1835 w Weronie, zm. 19 października 1909 w Turynie) – włoski psychiatra, antropolog i kryminolog, założyciel włoskiej "szkoły pozytywistycznej" kryminologii, propagator antropometrii. Lombroso odrzucał ustalenia "szkoły klasycznej" kryminologii, która opierała się na tym, że przestępstwo było typową cechą ludzkiej natury. Zamiast tego, używał koncepcji zaczerpniętej z darwinizmu społecznego; teoria Lombroso głosiła, że przestępczość była dziedziczna, a "urodzonego przestępcę" można by rozpoznać po defektach fizycznych, które wskazywałyby na atawizm przestępcy. Twórca pierwszej całościowej teorii kryminologicznej.

Studia

• Kolegium jezuickie
• Studia medyczne na Uniwersytecie w Pawii (1858)
• specjalizacja w zakresie chirurgii na Uniwersytecie w Genui (1859)
• specjalizacja w zakresie psychiatrii w Wiedniu i Paryżu

Działalność

• udział w kampanii G. Garibaldiego (1859)
• lekarz wojskowy
• profesor psychiatrii na Uniwersytecie w Pawii (1862-76)
• od 1871 dyrektor zakładu dla obłąkanych w Pesaro
• od 1876 profesor medycyny i psychiatrii sądowej na Uniwersytecie w Turynie
• od 1896 profesor psychiatrii na Uniwersytecie w Turynie
• od 1906 profesor antropologii kryminalnej na Uniwersytecie w Turynie
• uczestnictwo w I Międzynarodowym Kongresie Psychologii Fizjologicznej w Paryżu (1889)
• uczestnictwo w V Międzynarodowym Kongresie Psychologii w Rzymie (1905)

Badał relacje zachodzące pomiędzy zdrowiem psychicznym i fizycznym, problemy medycyny i psychiatrii sądowej oraz powiązanie antropologii i kryminologii. Analizował powiązania uzdolnień i genialności z degeneracją i schorzeniami psychicznymi (Genio e follia - 1864). Na podstawie badań antropometrycznych czaszki wyodrębnił antropologiczny typ przestępcy (tzw. lombrosowski), oraz wystąpił z koncepcją wrodzonych cech przestępczości, niezależnych od wpływu środowiska (1876). Pogląd ten odżył w nowszych czasach pod nazwą neolombrozjanizmu. Teorie Lombrosa zostały obalone na początku XX w. i odrzucone przez ich początkowych zwolenników. Mimo to koncepcje Lombrosa wywarły wpływ na rozwój nauk kryminologicznych, zwłaszcza medycyny i psychiatrii sądowej oraz psychologii lekarskiej i sądowej XIX i XX stulecia.

Émile Zola, zainspirowany teoriami Lombroso, napisał w oparciu o nie powieść o mordercy zatytułowaną Bestia ludzka.

Jan Krzysztof Kelus w piosence Przypowieść o jeżach umieścił zwrotkę: Pierwszą stronę gazet / oglądnę pod brzozą / a w gazetach zdjęcia / z albumu Lombroso.

Bibliografia

• Cesare Lombroso (tłum. J.L. Popławski) Geniusz i Obłąkanie. PWN, Warszawa 1987 ISBN 83-01-06604-0
• Cesare Lombroso (1864) Genio e follia (tłum. pol. Geniusz i obłąkanie w związku z medycyną sądową, krytyką i historią, 1887)
• Cesare Lombroso (1876) L'uomo delinquente in rapporto all'antropologia, alla giurisprudenza ed alle discipline carcerarie (tłum. pol. Człowiek - zbrodniarz w stosunku do antropologii, jurysprudencji i dyscypliny więziennej. Zbrodniarz urodzony, obłąkaniec zmysłu moralnego, t. I-II 1891, t. III 1892)
• Cesare Lombroso (1881) L'amore nei pazzi (tłum. pol. Miłość u obłąkanych, 1894)
• Cesare Lombroso (1893) La donna delinquente, la prostituta e la donna normale (tłum. pol. Kobieta jako zbrodniarka i prostytutka, 1895)
• Cesare Lombroso (1894) Grafologia (tłum. pol. Podręcznik grafologii, 1904)