Bydgoszcz, cmentarz katolicki św. Jana
- aktywny od:
- -
- aktywny do:
- -
- adres:
- 85-790 Bydgoszcz ul. Cechowa 7
- Telefon:
- -
- E-mail:
- -
- Strona główna:
- -
- zarządca:
- Parafia św. Jana Apostoła i Ewangelisty, 85-790 Bydgoszcz ul. Sikorskiego 8
- rodzaj cm./wyznanie:
- rzymskokatolicki
- region administracyjny:
- Województwo kujawsko-pomorskie
- powierzchnia:
- 0.50 ha
- kategoria miejsca:
- Cmentarz rzymskokatolicki
Cmentarz św. Jana w Bydgoszczy – cmentarz katolicki. Jest obok cmentarza Starofarnego najstarszą zachowaną nekropolią w Bydgoszczy.
Lokalizacja
Cmentarz znajduje się na osiedlu Stary Fordon, we wschodnich rubieżach Bydgoszczy, w pobliżu rzeki Wisły. Teren cmentarza przylega od wschodu do ul. Cechowej, między ul. Pielęgniarską, a Kryształową.
Historia
Cmentarz św. Jana do 1990 r. należał do parafii św. Mikołaja, która wówczas była jedyną parafią katolicką na terenie Starego Fordonu. Cmentarz ten założono po 1780 r., w pewnym oddaleniu od świątyni parafialnej, co zostało wymuszone nowymi przepisami władz pruskich. Wcześniejszy cmentarz przykościelny, po raz pierwszy w źródłach pisanych odnotowano w 1555 r., a istniał on do końca XVIII wieku, przy kościele św. Mikołaja, częściowo w obrębie dzisiejszego rynku w Starym Fordonie.
Cmentarz przy ul. Cechowej został odnotowany po raz pierwszy w wizytacji parafialnej w 1781 r. Był to drugi cmentarz parafii św. Mikołaja, założony zgodnie z nowym zwyczajem tworzenia cmentarzy za miastem. W 1781 r. nikt jeszcze nie był na nim pochowany. Pochówki rozpoczęły się po likwidacji starego cmentarza przykościelnego w pierwszym dziesięcioleciu XIX wieku. Do końca lat 20. XX w. był to główny katolicki cmentarz dla mieszkańców Fordonu i okolic.
Kościół św. Jana, został wzniesiony w latach 1878-1879 dla fordońskiej gminy ewangelickiej, która posiadała również swój cmentarz, położony na wschód od obecnego. Został on zdewastowany po II wojnie światowej, a do dziś zachował się tylko jeden nagrobek (należący do Pauliny Schwarz z domu Heise (1853-1932), z zatartą inskrypcją). Niektórych zmarłych ekshumowano i pochowano na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Bydgoszczy. Od ok. 1850 r. do 1950 na terenie przylegającym od wschodu do cmentarza ewangelickiego istniał także cmentarz więzienny Zakładu Karnego w Fordonie.
W 1990 r. po erygowaniu parafii katolickiej św. Jana, przyznano jej cmentarz przy ul. Cechowej. W latach 90. XX w. przeprowadzono prace porządkowe. Utworzono lapidarium przenosząc niektóre stare nagrobki z ich dotychczasowego miejsca. Przy tej okazji uległo zniszczeniu kilka zabytkowych nagrobków z końca XIX i początków XX wieku.
W 1991 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków.
Charakterystyka
Cmentarz posiada powierzchnię 0,5 ha. W 1996 r. na jego terenie było pochowanych 1 tys. osób. Najstarszym zachowanym nagrobkiem na cmentarzu jest żeliwny krzyż z 1839 r. umieszczony na cokole z piaskowca z grobu księdza Ignacego Kriegera.
Najstarsze i najciekawsze nagrobki zachowane na cmentarzu znajdują się w lapidarium:
- ks. Ignacy Krieger (1769-1839) – proboszcz fordoński,
- Marianna Pankowska (1833-1878) – córka mistrza kowalskiego,
- ks. Jan Gramse (1802-1879) – ur. w Kościerzynie, proboszcz koronowski (1832-1851), a następnie fordoński (od 1851 r.),
- Augustyn Wermuth (1800-1882), ur. w Rybniku, mieszkał w Fordonie, jego synem był ks. Juliusz (1837-1906) administrator parafii fordońskiej,
- Ignacy Koszewski (1817-1891) – urodzony i zamieszkały w Jarużynie,
- Ludwik Karsten (1893-1909), na postumencie inskrypcje: polska i niemiecka,
- ks. Franciszek Litewski (1865-1934), ur. w Gniewie, duszpasterz zakładu karnego,
- Jan Sobieski (1858-1929) – organista fordoński,
- Kazimierz Grewing (1859-1929), lekarz i jego żona Antonina z Kuczyńskich,
- Jan Sikorski (1847-1936), bednarz, ur. w Fordonie,
- Rodzina Pękalów z Jarużyna (II połowa XIX wieku),
- Rodzina Rzeźniackich z Fordonu.
Poza terenem lapidarium na uwagę zasługują groby następujących osób:
- ks. Robert Reymann (1823-1883) – ur. w Kłodzku, proboszcz fordoński,
- Leonard Karol Reinhard (1871-1923), ur. w Wiedniu, chemik,
- ks. Juliusz Schmidt (1837-1929), ur. w Kartuzach, wikary w Toruniu, następnie w Tczewie, proboszcz w Bobrowie (od 1869), w Fordonie (od 1884), dziekan fordoński (1896-1912), oznaczony Orderem Orła Czerwonego IV Klasy,
- Antoni Zieliński (1839-1935), ur. w Ryńsku, restaurator na dworcu kolejowym w Fordonie.
Na cmentarzu znajduje się również wspólna mogiła ofiar egzekucji wykonanej przez niemiecki Selbstschutz 2 października 1939 r. przed kościołem na rynku fordońskim. Spoczywają tu:
- Wacław Wawrzyniak (1894-1939) – powstaniec wielkopolski, burmistrz Fordonu od 1921 r.,
- Benon Kaszewski – drogerzysta,
- Albin Piotrowski (1923-1939) – gimnazjalista,
- Waldemar Podgórski – rzeźnik,
- Stefan Zalesiak – maszynista w papierni w Fordonie,
- Polikarp Ziółkowski – właściciel przetwórni owoców w Fordonie,
- ks. Herbert Raszkowski – wikary,
- ks. prałat Henryk Szuman ze Starogardu.
nr rej. A/270/1 z 21 sierpnia 1991 r.
Źródło: wikipedia.org, wikimapia.org
Brak wydarzeń