Antoni Małecki (ur. 16 lipca 1821 w Objezierzu koło Poznania, zm. 7 października 1913 we Lwowie) – polski historyk literatury, historyk-mediewista, językoznawca, filolog klasyczny, heraldyk, dramaturg, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, profesor uniwersytetów: Jagiellońskiego, Lwowskiego, oraz w Innsbrucku, poseł na Sejm Krajowy Galicji.

W 1841, po ukończeniu Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu, wstąpił na uniwersytet w Berlinie, gdzie w owym czasie licznie kształciła się młodzież polska. Studiował filologię m.in. pod kierunkiem K. L. Micheleta i historię u Leopolda Rankego. Fryderyk Henryk Lewestam napisał w "Tygodniku Ilustrowanym" z 12 grudnia 1863 o studentach polskich kształcących się na uniwersytecie berlińskim:

  Ruch umysłowy w tej młodzieży, jej zapał do nauki, jej przeświadczenie o ważności duchowego swojego posłannictwa, rokowały najpiękniejsze nadzieje. Podczas kiedy studenci niemieccy trwonili dnie i noce na pijackich hulankach i pojedynkach, młodzi Polacy, ze wzrokiem niewzruszenie w świątynię nauk wlepionym, uzupełniali jednostronność cudzoziemskiej wszechnicy poważnymi studiami nad własną przeszłością, nad jej dziejami, literaturą, instytucjami społecznymi. Małecki był jednym z najgorliwiej i najgoręcej zabierających się do pracy około literatury ojczystej.

W grudniu 1844 obronił doktorat z filologii na podstawie rozprawy o szkole Platona. W lutym 1845 złożył w Berlinie egzamin na nauczyciela gimnazjalnego. W tym też roku rozpoczął pracę w poznańskim Gimnazjum św. Marii Magdaleny jako wykładowca języka polskiego, łaciny, greki oraz historii.

W latach 1850-1852 był profesorem nadzwyczajnym filologii klasycznej na Uniwersytecie Krakowskim.

W grudniu 1852 został usunięty z uniwersytetu za "brak politycznej lojalności" – sprzeciwiał się wprowadzeniu języka niemieckiego jako wykładowego do szkół średnich. W czerwcu 1853 na polecenie policji musiał opuścić Kraków.

Udał się do Poznania, gdzie otrzymał pracę w miejskiej szkole realnej jako wykładowca języka polskiego. Od 1854 do 1856 był profesorem filologii klasycznej na Uniwersytecie w Innsbrucku. Od 1856 był profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie Lwowskim w katedrze literatury i języka polskiego; prowadził także wykłady z historii. Przyczynił się do polonizacji Uniwersytetu Lwowskiego. Związał się na stałe ze Lwowem. Od 1864 był członkiem austriackiej Rady Szkolnej (Unterichtsrat) w Wiedniu. Współorganizował i był członkiem galicyjskiej Rady Szkolnej Krajowej. W latach 1872-1873 był rektorem Uniwersytetu Lwowskiego. W grudnia 1874 przeszedł na emeryturę.

Związany z Ossolineum – w latach 1869-1872 i 1882-1913 pełnił funkcję zastępcy kuratora Zakładu. Od 1871 był członkiem Rady Miejskiej Lwowa. W 1872 został członkiem Akademii Umiejętności; był także członkiem korespondentem Serbskiego Towarzystwa Naukowego w Belgradzie. Długoletni poseł na sejm krajowy galicyjski (1876-1889), a w 1881 został dożywotnim członkiem austriackiej Izby Panów. Był współzałożycielem Macierzy Polskiej we Lwowie, od 1888 na czele jej Rady Wykonawczej.

W latach 1873-1893 był współwydawcą serii "Monumenta Poloniae Historica". Był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.

Wyróżnienia

• 21 stycznia 1892 został honorowym obywatelem Lwowa,
• 1892 doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego,
• Jeszcze za jego życia nadano jednej z ulic Lwowa imię Antoniego Małeckiego,
• Ulica jego imienia znajduje się w Poznaniu i Olsztynie.
• Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy w Obornikach nosi jego imię

Prace

• Dramaty:
  • List żelazny, 1854,
  • Grochowy wieniec, czyli Mazury w Krakowie, 1855,
  • i inne.
• Prace filologiczne:
  • Juliusz Słowacki jego życie i dzieła w stosunku do współczesnej epoki, t. 1-2, 1866-1867,
  • Jana Kochanowskiego młodość, 1883,
  • Gramatyka języka polskiego,
  • Gramatyka historyczno-porównawcza języka polskiego, 1879
  • i inne.
• Prace historyczne:
  • Co rozumieć o runach słowiańskich i autentyczności napisów na mikorzyńskich kamieniach, 1872,
  • Panowanie Bolesława Krzywoustego, 1873,
  • Biskupstwa w pierwotnej epoce Polski oraz klasztory w Polsce w obrębie wieków średnich, 1875,
  • Z przeszłości dziejowej pomniejsze pisma Tom 1., Tom 2., Kraków 1897 (pierwodruk 1875),
  • Studia heraldyczne Tom 1., Tom 2., 1890,
  • Lechici w świetle historycznej krytyki, 1897, wyd. 2, przejrzane przez autora (1907)
  • W kwestii fałszerstw dokumentów, 1904,
  • Wybór mów staropolskich świeckich sejmowych i innych,
  • i inne.