Andrzej Kijowski (ur. 29 listopada 1928 w Krakowie, zm. 29 czerwca 1985 w Warszawie) – polski krytyk literacki, eseista, prozaik i scenarzysta. Mąż Kazimiery Kijowskiej i ojciec Andrzeja Tadeusza Kijowskiego. Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Czołowy przedstawiciel tzw. krakowskiej szkoły krytyki literackiej.

Felietonista m.in. „Przeglądu Kulturalnego” i „Tygodnika Powszechnego”. Wieloletni redaktor „Twórczości”, gdzie publikował słynne Kroniki Dedala. Autor rezolucji pisarzy polskich przeciwko cenzurze przyjętej 29 lutego 1968 po zdjęciu dejmkowskich Dziadów. W latach 1967–1968 kierownik literacki Teatru Dramatycznego m.st. Warszawy. Usunięty po wydarzeniach marcowych.

Jeden z twórców Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Członek-założyciel, wykładowca i członek rady programowej Towarzystwa Kursów Naukowych. Uczestnik Kongresu Kultury Polskiej w 1981 W sezonie 1981 dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Złożył rezygnację w związku z wprowadzeniem stanu wojennego, w lutym 1982 r. po opuszczeniu Jaworza, gdzie był internowany.

Zmarł na czerniaka.

Od 1985 przyznawana jest w dziedzinie literatury Nagroda im. Andrzeja Kijowskiego.

6 marca 2008 Prezydent RP Lech Kaczyński przyznał Andrzejowi Kijowskiemu pośmiertnie Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

Twórczość

Zbiory krytyczne

• Różowe i czarne (1957) felietony
• Miniatury Krytyczne (1961) felietony
• Sezon w Paryżu (1962) esej
• Arcydzieło nieznane (1964) felietony
• Maria Dąbrowska 1964, studium monograficzne o pisarce
• Listopadowy wieczór (1971), tom traktujący o dekadzie przedpowstaniowej – o czasach bezpośrednio poprzedzających wybuch powstania listopadowego.
• Szósta dekada (1972) felietony
• Niedrukowane (1977),II wyd.(1978) - teksty polityczne
• Podróż na najdalszy Zachód (1982) esej
• O dobrym Naczelniku i niezłomnym Rycerzu (1984) esej

Nagrobek Andrzeja Kijowskiego na warszawskich Powązkach. Projekt: prof. Jerzy Jarnuszkiewicz Zbiory krytyczne opublikowane po śmierci

• Ethos społeczny literatury polskiej (1985) teksty polityczne
• Tropy (1986) eseje religijne
• Gdybym był królem (1988) felietony
• Bolesne Prowokacje (1989) eseje polityczne
• Granice Literatury. T.I-II (1990) pisma wybrane
• Rachunek naszych słabości (1994) eseje polityczne
• Dziennik t. I. 1955-1969 (1998)
• Dziennik t. II 1970-1977 (1998)
• Dziennik t. III 1978-1985 (1999)
• Rytuały oglądania (2005) felietony teatralne

Opowiadania

• Diabeł, Anioł i Chłop (1955) opowiadania
• Pięć opowiadań (1957) opowiadania
• Oskarżony (1959) opowiadanie
• Pseudonimy (1964) opowiadania
• Dyrygent i inne opowiadania (1983) opowiadania

Powieści

• Dziecko przez ptaka przyniesione (1968) powieść poetycka
• Grenadier-król (1972) powieść poetycka

Scenariusze filmowe

• 1966 – Szyfry, scenariusz (reż. Wojciech Jerzy Has)
• 1972 – Wesele, scenariusz (reż. Andrzej Wajda)
• 1977 – Pasja, scenariusz (reż. Stanisław Różewicz)
• 1979 – Dyrygent, scenariusz (reż. Andrzej Wajda)
• 1981 – Z dalekiego kraju, scenariusz (reż. Krzysztof Zanussi)
• 1983 – Mgła, autor pierwowzoru Mgła (reż. Adam Kuczyński)
• 1988 – Dotknięci, autor pierwowzoru Oskarżony (reż. Wiesław Saniewski)

Dedal (pseudonim)

Pseudonim literacki używany przez Andrzeja Kijowskiego w latach 1968–1984. Jego przyjęcie łączyło się z objęciem pisarza zapisem cenzury na publikowanie pod nazwiskiem w związku z jego zaangażowaniem w działalność opozycyjną.

Pseudonimem „Dedal” podpisywał przeglądy prasy i kroniki kulturalne publikowane na łamach miesięcznika „Twórczość”. Z czasem rubryka ta przekształciła się w osobny felieton Dedala, którym powszechnie rozpoznawany autor posługiwał się niezależnie od aktualnego nasilenia polityki tzw. „rozrzedzania” nazwisk dysydentów realizowanej przez GUKPPiW.

Powstałe w ten sposób teksty złożyły się na wydany w rok po śmierci krytyka – już pod nazwiskiem, ostatni autorski wybór felietonów Andrzeja Kijowskiego zatytułowany:

• Kroniki Dedala. Szkice i kroniki (1986); (ISBN 83-07-01366-6; ISBN 978-83-07-01366-4)

Nagrody i ordery

• 1958 Nagroda Merkuriusza Polskiego
• 1959 Nagroda Życia Literackiego
• 1964 Nagroda Radia Wolna Europa
• 1965 Nagroda Fundacji im. Kościelskich
• 1968 Nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego
• 1972 Nagroda im. Anny Godlewskiej
• 1973 Nagroda za scenariusz filmu „Wesele”, Lubuskie Lato Filmowe, Łagów
• 2008 Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)